A do të përfundojë Lufta Koreane? Disa njerëz mund të përgjigjen: “A nuk ndodhi kjo në 1953?”. Të tjerët mund ta dinë se ishte vetëm një armëpushim që i ndaloi armiqësitë në vitin 1953 – por nuk ka pasur kurrë një traktat për t’i dhënë fund konfliktit midis Koresë së Veriut (dhe aleatit të saj kryesor Kinës) dhe Koresë së Jugut dhe aleatëve të saj, veçanërisht Shtetet e Bashkuara.
Çfarë ishte Lufta Koreane?
Lufta shpërtheu më 25 qershor 1950, kur forcat e para nga ato që ushtria amerikane vlerësoi si 135.000 forca të Koresë së Veriut, sulmuan përgjatë paralelit të 38-të që ndan Korenë e Veriut dhe Koresë së Jugut në një përpjekje për të marrë kontrollin e plotë të Gadishullit Korean. Shtetet e Bashkuara u përgjigjën me atë që u quajt një “aksion policor”, duke mbledhur një grup aleatësh ndërkombëtarë nën kujdesin e “Komandës së Kombeve të Bashkuara” për t’i ardhur në ndihmë Koresë së Jugut. Njëzet e dy vende kontribuan me trupa luftarake, ose njësi të mbështetjes mjekësore, në përpjekjet e udhëhequra nga SHBA.
Koreja e Veriut e kontrolluar nga komunistët, kishte mbështetjen e Bashkimit Sovjetik dhe Kinës, me Pekinin që ndërhyri në mënyrë aktive në frontin ushtarak në tetor 1950, duke dërguar pothuajse një çerek milion trupa në Gadishullin Korean ndërsa forcat e udhëhequra nga SHBA po avanconin drejt kufirit të Kinës.
Mbështetja kineze për Veriun e shtyu avancimin e OKB-së në gadishull dhe në vitin 1951 u shfaq ngërçi përgjatë paraleles së 38-të, ku ndodhet sot kufiri midis dy Koreve.
Si pushuan luftimet?
Bisedimet e armëpushimit filluan në vitin 1951, dhe ndodhën me ndërprerje derisa u arrit një marrëveshje përfundimtare për t’i dhënë fund luftimeve në Panmunjom, në paralelen e 38-të më 27 korrik 1953. Brenda tre ditësh, të dyja palët tërhoqën trupat e tyre në të paktën 2 kilometra (1,2 milje) nga linja e armëpushimit.
Pse armëpushimi nuk i dha fund luftës?
Nënshkruesit e marrëveshjes së 27 korrikut 1953, për t’i dhënë fund armiqësive ishin krerët e Komandës së OKB-së, të ushtrisë së Koresë së Veriut dhe të trupave kineze në Gadishullin Korean. Koreja e Jugut nuk është një nënshkruese dhe marrëveshja në mënyrë specifike thotë se nuk është një traktat paqeje.
Sipas preambulës së armëpushimit, ai është bërë “në interes të ndalimit të konfliktit korean, me mundin e tij të madh të vuajtjeve dhe gjakderdhjes nga të dyja palët, dhe me objektivin e vendosjes së një armëpushimi që do të sigurojë një ndërprerje të plotë të armiqësive dhe të të gjithëve aktet e forcës së armatosur në Kore deri në arritjen e një zgjidhjeje përfundimtare paqësore”.
Çfarë ka ndodhur që nga viti 1953?
Sipas Departamentit Amerikan të Shtetit, nuk kishte asnjë kontakt zyrtar midis qeverive të Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut deri në vitin 1971.
Megjithatë, në vitin 1991, tensionet ishin zbutur aq sa Pheniani dhe Seuli nënshkruan Marrëveshjen Themelore Veri-Jug, e cila thoshte se ribashkimi ishte qëllimi i të dyja palëve. Por një histori e Departamentit të Shtetit thotë se programet e reja të armëve të Veriut dhe vdekja e liderit të saj afatgjatë Kim Il-Sung në vitin 1994, së bashku me trazirat politike në Jug, çuan në tensione të reja.
Samiti i parë ndër-korean u mbajt në qershor 2000, por shkrirja që dha përfundoi me pranimin e Koresë së Veriut në 2002 se po ndiqte armë bërthamore.
Ky pranim çoi në një seri negociatash për programin bërthamor të Veriut midis Koresë së Veriut, Kinës, Rusisë, Koresë së Jugut, SHBA-së dhe Japonisë, të njohura si bisedimet gjashtëpalëshe. Koreja e Veriut u tërhoq nga kjo përpjekje në vitin 2009, pasi rifilloi reaktorin e saj bërthamor Yongbon dhe nisi një seri testesh raketore.
Në vitin 2007, presidenti i Koresë së Jugut Roh Moo-hyun dhe udhëheqësi i Koresë së Veriut Kim Jong Il u takuan në Phenian dhe ranë dakord të përpiqeshin të sillnin paqen dhe të ribashkonin gadishullin pa ndërhyrjen e palëve të jashtme. Por konservatori Lee Myung-bak u zgjodh president i Koresë së Jugut disa muaj më vonë dhe kaloi në një linjë të ashpër në programin e armëve të Veriut, duke frenuar përpjekjet për paqe.
Tensionet u shkrinë përsëri në vitin 2018 kur udhëheqësi i Koresë së Veriut Kim Jong Un u takua me presidentin e Koresë së Jugut Moon Jae-in në Panmunjom. Të dy thanë se do të punonin për ta kthyer armëpushimin e vitit 1953 në një traktat paqeje.
Më vonë atë vit të dy u takuan përsëri në Phenian dhe nënshkruan një deklaratë të përbashkët për të ndjekur denuklearizimin, ndërsa punonin drejt paqes në gadishull.
Tre takime midis Presidentit të SHBA Donald Trump dhe Kim –i pari midis një presidenti në detyrë të SHBA dhe një udhëheqësi të Koresë së Veriut — gjithashtu nuk arritën të bënin ndonjë përparim drejt denuklearizimit të Veriut, pavarësisht natyrës së tyre historike. Që atëherë, përpjekjet kanë ngecur.
Burimi i lajmit: CNN. Pershtatur nga Tirana Today
