Media amerikane “New York Times” ka bërë një shkrim për pasuritë nënujore të gjetura së fundmi në vendin tonë. Në detin Jon, në afërsi të brigjeve shqiptare, janë gjetur amfora antike. Të paktën 2500-vjeçare që mund të dëshmojnë për mbetjet e një anijeje të lashtë. Zbuluar nga një projekt i përbashkët shqiptaro-amerikan të arkeologjisë nënujore.
Sipas ekspertëve të anijes kërkimore “Hercules” e “Fondacionit Detar RPM” janë gjetur 22 amfora. Një vazo me dy mbajtëse me një qafë të ngushtë që përdoret për verë ose vaj. Të gjetura në një thellësi prej 40-60 metrash të shpërndara rreth shtratit të detit pranë një bregu shkëmbor në afërsi të gadishullit të Karaburunit.
Arkeologu Mateusz Polakowski tha se ata besojnë se amforat e llojit korintas datojnë në mes të shekullit VII dhe shekullit V p.e.s.
“Nëse mund të gjenden mbetjet e një anije, kjo do të mundësonte të zbulohej anija më e hershme që ka lundruar përgjatë bregdetit shqiptar”.
Kryetari i RPM-së, James Goold, e konsideroi këtë zonë si “një nga më të rëndësishmet e të gjitha zbulimeve tona… do të jetë shumë e rëndësishme nga një perspektivë historike dhe arkeologjike nëse vërtetohet”. Megjithatë janë të nevojshme kërkime të mëtejshme në zonë.
Arkeologu shqiptar Neritan Ceka u shpreh: Amfora të ngjashme vere me origjinë korinthase dhe kerkirase janë gjetur në Durrës. Si dhe Apoloni dhe në zona të tjera në brendësi të Shqipërisë. Gjë që tregon për tregtinë intensive gjatë gjysmës së dytë të shekullit VII p.e.s. përgjatë bregdetit shqiptar”.
Që prej viti 2004, RPM-ja ka analizuar shtratin e detit në Shqipëri për anije të vjetra dhe moderne. Me plane të vazhdueshme për hapjen e një muzeu nënujor në Shqipërinë perëndimore.
“Kjo sigurisht do të ishte një pikënisje e mrekullueshme për një program kombëtar rreth të cilit të krijohej një muze. Dhe do të tregonte rolin kryesor të Shqipërisë në antikitet”, tha Goold.
“Autoritetet shqiptare janë duke planifikuar një projekt të ri katër-pesëvjeçar me RPM-në dhe Institutin e Arkeologjisë Detare, me bazë në Teksas. Për të eksploruar mundësitë e gërmimit të mbetjeve, një proces financiarisht i shtrenjtë dhe shkencërisht delikat”, shtoi Ceka.
Kërkimet në Shqipëri deri më tani kanë zbuluar 28 zona me anije të mbytura. Si dhe disa grumbuj amforash dhe gjetjesh të tjera nga Saranda dhe Butrinti në jug e deri në Durrës dhe më pas synohet të shkohet në veri të Durrësit.
Shqipëria po përpiqet të mbrojë dhe të përfitojë nga trashëgimia e saj e pasur nënujore. Edhe pse me fonde të pakta për ruajtjen e saj nga qeveria e një prej vendeve më të varfra të Evropës./ Burimi: New York Times