Tirana Today
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
Tirana Today
No Result
View All Result
Home Bota

Trofim Lisenko: Agronomi që shkaktoi vdekjen nga uria të miliona njerëzve

4 vjet ago
in Bota, Kuriozitete, Të Gjitha
Trofim Lisenko: Agronomi që shkaktoi vdekjen nga uria të miliona njerëzve

Për udhëheqësit e Bashkimit Sovjetik, asgjë nuk dukej e pamundur. Ata kishin përmbysur rendin e vjetër, dhe kishin shmangur përballjen e mëtejshme me ushtritë më të mëdha të botës në Luftën e Parë Botërore. Dhe besonin se hapi tjetër logjik ishte “pushtimi” i botës shkencore.

Këtu hyri në skenë Trofim Lisenko. Ai ishte një agronom i paaftë, por që fitoi çuditërisht respektin e udhëheqësve të lartë sovjetikë. Lisenko mendonte se farat e bimëve mund të “edukoheshin” apo të trajnoheshin të reagonin direkt ndaj stimujve në mjedisin e tyre.

Si kreu i bujqësisë sovjetike, Lisenko pretendonte se falë pseudoshkencës së tij, Bashkimi Sovjetik mund të prodhonte të gjitha llojet e të korrave. Ajo që pasoi ishte një seri eksperimentesh bujqësore të çuditshme që përfunduan në katastrofë, uri dhe që shkaktuan vdekjen e deri 7 milionë njerëzve.

Trofim Lisenko, u rrit në varfëri në Ukrainë. Që i vogël e kishte vuajtur zinë e bukës. Ndaj e shihte mungesën u ushqimit si një “armik” që mund të mposhtej. Duke iu përkushtuar shkencës, Lisenko u bë një agronom në vitin 1925, dhe në fillim u vendos në një qendër të largët kërkimore në Azerbajxhan.

Ai besonte se bimët dhe farat mund të trajnohen, duke ndjekur parimet organizative socialiste. Teoria e tij, që do të quhej “Lysenkoism”, pretendonte se të korrat mund të trajnohen për t’iu përshtatur kushteve atmosferike, dhe për të prodhuar rendimente të mëdha.

Sipas asaj që ai e quajti “ligji i jetës së specieve”, farat nuk do të konkurronin me njëra-tjetrën, por përkundrazi ata do të bashkëpunonin, ashtu si njerëzit. Duke zbatuar parimin marksist të materializmit, në të cilin kushtet që rrethojnë një individ diktojnë sjelljet dhe përgjigjet e tij, Lisenko besonte vërbërisht se edhe bimët dhe kafshët, mund të ri-formatoheshin sipas nevojës.

Kështu ai besonte se bizelet mund të rriteshin edhe dimër, dhe këtë e vërejti në disa eksperimente. Por ajo që kishte ”zbuluar” në fakt është një proces i mirënjohur, në të cilin i ftohti ekstrem i nxit farat të lulëzojnë. Fshatarët rusë, por dhe fermerë nga e gjithë bota, e kishin bërë këtë për shekuj me radhë.

Por Lisenko mendonte se ishte një shpikje e tij, dhe e promovoi gjerësisht në media. Në vitin 1928, Stalini filloi kolektivizimin e të gjitha fermave në të gjithë Bashkimin Sovjeti. Por  rezultati ishte katastrofik. Të mbjellat u shkatërruan, gruri u grumbullua me forcë, dhe uria përfshiu gjithë vendin.

Stalini ishte i dëshpëruar për një zgjidhje magjike, ndaj kur dëgjoi mbi shkencëtarin e ri, e thirri në zyrë, dhe e urdhëroi të përhapte idetë e tij qesharake në fermat kolektive. Lisenko premtoi ta shndërrojë gjithë Bashkimin Sovjetik në një super-fermë, që do të merrte prodhime të qëndrueshme në të gjitha stinët.

Këto fjalë ishin muzikë për veshët e Stalinit, por një sinfoni e vdekjes për miliona njerëz.

Zgjedhja e tij për t’i ekspozuar farat në temperatura të ndryshme, dhe për të ndalur përdorimin e pesticideve dhe plehrave, solli dështime rekord tek të korrat.

Veçanërisht skandaloze ishin trajtimet e tij, si pastrimi i farave me letër smeril apo futja e tyre në acid, që i dobësoi ato ndaj infeksioneve të ndryshme. Politikat e Stalinit, shkaktuan atë që sot njihet si Holodomor, një term në gjuhën ukrainase që përkthehet si “Epidemia e Urisë”.

Rreth 7-10 milion njerëz vdiqën nga uria, në kohën kur Lisenko mbikëqyrte fermat sovjetike, ndërsa historitë e kanibalizmit u përhapën me shpejtësi në gjithë vendin. Sipas Uilliam Lambert, profesor i historisë në Kolegjin e Komunitetit të Bronksit, deri në vitin 1932, “uria në Ukrainë ishte aq e madhe, sa që pamjet e viktimave që binin të vdekur në rrugë nga uria, nuk u bënte më askujt përshtypje”.

Shumë prej atyre viktimave mund të ishin shpëtuar, po të kishte funksionuar shkenca agronomike normale. Ironikisht, vlerësimi për Lisenkon u shtua. Në vitin 1939, ai u mbështet aq shumë, sa që pas një beteje të gjatë ideore me gjenetistin Nikolai Vavilov, Lisenko arriti të vinte nën kontrollin e tij gati të gjitha kërkimet sovjetike në fushën e ushqimit.

Vavilov u arrestua më pas dhe u burgos, para se të vdiste nga uria në vitin 1943. Çdo shkencëtar tjetër që guxonte të vinte në dyshim “Lysenkoizmin”, rrezikonte të diskreditohej, burgosej, apo edhe të vritej.

Vdekja e Stalinit në vitin 1953, e zbehu ndjeshëm rolin e Lisenkos, ndërsa kryeministri Nikita Krushov rivendosi në krye gjenetistët e provuar, dhe filloi të importonte ide më të shëndosha shkencore nga jashtë Bashkimit Sovjetik. Sidoqoftë, tezat vdekjeprurëse të Lisenkos nuk u braktisën plotësisht.

Për afro 1 dekadë pas themelimit të Republikës Popullore të Kinës, Mao Ce Duni importoi këshilltarë, libra, teknologji dhe ide sovjetike, përfshirë “Lysenkoizmin”. Midis viteve 1959-1961, rreth 45 milion kinezë vdiqën si rezultat i urisë, kequshqyerjes, sëmundjeve dhe dëmtimeve pasi fermat e vendit u shkatërruan nga idetë e Lisenkos. Trofim Lisenko u diskreditua publikisht në vitin 1964. Ai vdiq i lënë në harresë ​​në vitin 1976, në moshën 78 vjeçare.

Burimi i lajmit: https://allthatsinteresting.com/trofim-lysenko

Përshtatur nga TIRANA TODAY

Tags: agronommiliona njerezTrofim Lisenkouri

TË LIDHURA

Microsoft : “Notre Dame” në Paris do të paraqitet në platformë digjitale
Kuriozitete

Microsoft : “Notre Dame” në Paris do të paraqitet në platformë digjitale

18:15 | 26/07/2025
Zbulohen problemet me këmbët e Trump, çfarë është pamjaftueshmëria venoze?
Bota

Zbulohen problemet me këmbët e Trump, çfarë është pamjaftueshmëria venoze?

21:55 | 17/07/2025
Gjykata e Lartë nuk pranon rekursin për masën e sigurisë arrest me burg për Beccetin
Bota

Gjykata e Lartë nuk pranon rekursin për masën e sigurisë arrest me burg për Beccetin

16:07 | 17/07/2025
Next Post
Theu masat anti-covid/ Pushkatohet 50-vjeçari në Korenë e Veriut

Kim Jong Un pranon dështimin: Po kalojmë krizën më të ashpër

Në majë të gishtave, drejt jetës tonë normale

Pse një bandë frymore fshati, në vend të një orkestre simfonike?

Plas grushti në derbi, lojtarët përleshen në fushë (Video)

Plas grushti në derbi, lojtarët përleshen në fushë (Video)

JU REKOMANDOJMË

Bashkëpunëtori i vrasjes në Fier, banorët: E mësuam nga mediat, e njohim si të qetë

Bashkëpunëtori i vrasjes në Fier, banorët: E mësuam nga mediat, e njohim si të qetë

22:34 | 26/07/2025
Kapet vrasësi shqiptar me pagesë, plagosi dy persona për llogari të mafias turke

Kapet vrasësi shqiptar me pagesë, plagosi dy persona për llogari të mafias turke

15:54 | 19/07/2025
Valeri i Big Brother vjen plot surpriza, firmos kontratë me spektaklin e njohur

Valeri i Big Brother vjen plot surpriza, firmos kontratë me spektaklin e njohur

15:27 | 21/06/2019
Veshja e Eglit në koncert duke kënduar ‘Mora Fjalë’ shkakton polemika, reagimi i Albinës ndez debatet (FOTO)

Veshja e Eglit në koncert duke kënduar ‘Mora Fjalë’ shkakton polemika, reagimi i Albinës ndez debatet (FOTO)

16:45 | 21/07/2025




TË FUNDIT

Çfarë është “Nicki Minaj Challenge” që po çmend TikTok-un?
Showbizz

Çfarë është “Nicki Minaj Challenge” që po çmend TikTok-un?

by mirseda
22:57 | 26/07/2025
0

Një trend i ri në TikTok po sfidon gravitetin: përdoruesit qëndrojnë mbi pirgje sendesh të çuditshme, nga...

Krasniqi: Kryeneçësia e Kurtit dhe partisë së tij ishin më e madhe se Kosova dhe demokracia

Krasniqi: Kryeneçësia e Kurtit dhe partisë së tij ishin më e madhe se Kosova dhe demokracia

22:55 | 26/07/2025
“Vlora dhe Dibra, zonat më të prekura nga zjarret”/ Vengu: 24 vatra mbeten aktive, ndërhyrja nga ajri vijon nesër

“Vlora dhe Dibra, zonat më të prekura nga zjarret”/ Vengu: 24 vatra mbeten aktive, ndërhyrja nga ajri vijon nesër

22:36 | 26/07/2025
Bashkëpunëtori i vrasjes në Fier, banorët: E mësuam nga mediat, e njohim si të qetë

Bashkëpunëtori i vrasjes në Fier, banorët: E mësuam nga mediat, e njohim si të qetë

22:34 | 26/07/2025
“Rashford e nis nga stoli, Barça nuk ka bërë goditje të madhe me të”

“Rashford e nis nga stoli, Barça nuk ka bërë goditje të madhe me të”

21:38 | 26/07/2025

Tirana Today


© 2024 TiranaToday Dev By: Techzero1.com


© TIrana Today. All rights reserved.

Kontakt

EMAIL : redaksia@tiranatoday.com

Cel: +355694040005

Follow Us

Tirana Today

© TIrana Today. All rights reserved.

EMAIL : redaksia@tiranatoday.com

Cel: +355694040005

© 2022 TiranaToday Dev By: wearedope.com

Follow Us

No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing

© 2024TiranaToday Dev by : Techzero1.com