Tirana Today
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
Tirana Today
No Result
View All Result
Home Editorial - Opinione

Të moshuarit meritojnë respekt dhe dinjitet për kontributin e tyre…

3 vjet ago
in Editorial - Opinione, Të Gjitha, W-Instant
Të moshuarit meritojnë respekt dhe dinjitet për kontributin e tyre…

Nga: Gëzim Tushi

1 Tetori, Dita Botërore e të Moshuarve. Një ditë që kërkon jo ditirambe humaniste boshe, por reflektime të gjëra për rivlerësimin e dinjitetit dhe kontributeve historike që të moshuarit kanë dhënë për familjen, shoqërinë, ekonominë dhe shtetin e tyre. Kontribute që kanë nevojë për një ridimensionim social dhe konvertim të kujdesit mjekësor e financiar më të shpejtë.

Me gjithë ndryshimet që kanë ndodhur, për mirë dhe për keq, në përgjithësi duhet pranuar se situata e të moshuarve në Shqipëri, jo vetëm nuk është e kënaqshme, por në të vërtetë është akoma larg standardeve të trajtimit sipas parimeve kontributive të shtetit social. Kjo ditë nuk është thjesht për të bërë lojëra e as bravura me situatën dhe statusin e brishtë social dhe gjendjen ekonomike të vështirë të tyre.

Përkundrazi, do ishte në nderin e gjithë faktorëve që kanë role dhe përgjegjësi për këtë situatë, të largohemi nga “statistikat memece”, sepse koha kërkon, është imperative, është e nevojshme dhe e domosdoshme që për të moshuarit dhe situatën e “pleqërisë” në vendin tonë të bëhet një reflektim kompleks.

Koha kërkon një refleksion të gjerë social, që duhet të fillojë nga familja biologjike (që ka gjynahet e veta të braktisjes në emër të familjes moderne), te rishikimi i buxhetit social dhe modernizimi përmes decentralizimit dhe diversifikimit të formave dhe alternativave të institucioneve të përkujdesit social, njohja kapilare e gjendjes së të moshuarve të vetmuar e me nevoja specifike dhe shëndoshja e rrjetit dhe e formave institucionale e kapilare të kujdesit nga strukturat e pushtetit vendor, zgjerimi i sensibilitetit human dhe solidaritetit njerëzor nga komuniteti, biznesi, institucionet e sigurimit social e shëndetësor, shoqëria civile, organizatat specifike joqeveritare, Kur analizojmë situatën e dëshpëruar të të moshuarve në Shqipëri, është mirë që analizën dhe diagnostikimin kompleks të problemeve të tyre ta realizojmë me “këmbë në tokë”.

Një nga shkaqet me ndikim evident në gjendjen e të moshuarve, është pa dyshim që në kushtet e shoqërisë moderne shqiptare “statusi social” i të moshuarve ka ndryshuar në krahasim me të kaluarën. Qoftë në aspektin social, etik e material. Edhe në Shqipëri ndodhi shpërbërja e “familjes së madhe”, e konceptuar me një rol tradicionalisht të respektuar për të moshuarit, përvojën dhe urtësinë e tyre. Familja nukleare që po bëhet dominante në Shqipëri, nuk i ka favorizuar të moshuar dhe ka cenuar statusin e tyre.

Ndërkaq, për shkak të procesit të plakjes së përshpejtuar të popullsisë dhe rritjes së peshës demografike, nevojave sociale dhe shpenzimeve shëndetësore, të moshuarit po bëhen shtresë me “kosto” sociale, shëndetësore e financiare në zgjerim. Si për familjen biologjike, por edhe për shtetin. Ulja e lindjeve, emigracioni i të rinjve dhe zgjatja e jetës, po e përshpejton akoma më shumë këtë proces social, me pasoja të gjithanshme e komplekse: demografike, financiare, shëndetësore dhe rritjen e nevojave për shërbime sociale publike, private, polivalente, të specializuara dhe të personalizuara. Kujdesi për të moshuarit nuk është as i tepërt, as barrë sociale për familjen biologjike dhe politikat sociale të shtetit.

Sepse të moshuarit për të gjitha arsyet që dihen dhe nënkuptohen, janë natyrshëm në moshën e vështirësive fizike, shëndetësore, financiare dhe emocionale. Ata kanë të drejtë të pretendojnë për ndihmë sociale. Nga familja e tyre biologjike në radhë të parë, pastaj edhe nga shteti, shoqëria, komuniteti dhe institucionet e shërbimit dhe përkujdesit social. Ne jetojmë në shoqëri politike dhe jo në “xhungël sociale”. Kështu që nuk mund të pranojmë në heshtje idenë se mosha ne mënyrë deterministe duhet të jetë pengesë për jetën normale, integrimin social të moshuarve.

Akoma më keq nuk mund të jetë e shëndetshme familja dhe e shëndoshë shoqëria, pa kujdesin e duhur për të moshuarit, të cilët në mënyrë të natyrshme kërkojnë dhe presin mbështetjen e duhur nga familja, përkrahjen sociale nga shteti dhe shoqëria. Pa dyshim ka një situatë sociale që flet për një përkeqësim të dukshëm të kujdesit dhe shërbimit social për të moshuarit, sidomos në familje dhe jetën publike. Të moshuarit nuk i “tregojnë të gjitha” vuajtjet dhe mundimet që kanë. Kjo është arsyeja që gjendja e tyre është më e keqe se ankimimet e tyre publike për familjen, shtetin, shoqërinë.

Edhe pse në shoqërinë shqiptare ka të moshuar që janë të vetmuar, në gjendje të keqe ekonomike, sociale dhe emocionale, por që kanë skrupuj moralë dhe për pasojë nuk dënojnë publikisht braktisjen e familjes biologjike, trajtimin e margjinalizuar nga fëmijët apo kanë droje për të kërkuar mbështetjen e mbrojtjes së tyre nga institucionet sociale. Të moshuarit tanë të sotëm janë pjesëtarë të brezit që jetoi në një shoqëri me skrupuj të fortë morale, ndjenjë solidariteti dhe respekt sui generis për të moshuarit. Si rregull, të moshuarit sot janë ata që vijnë nga familje shqiptare (qytetare apo fshatare), në të cilat ka qenë veprim i turpshëm, tërësisht i papranuar fenomeni i braktisjes nga familja biologjike.

Statusi social e moshor i tyre ka qenë tjetër lloj. Familja shqiptare ka funksionuar me tjetër tipologji të pranuar të respektit moshor. Por kohët kur për shkak të moshës të moshuarit në shoqërinë tradicionale shqiptare janë respektuar pa kusht, janë vlerësuar për rolin e tyre si prindër, gjyshër të fëmijëve dhe nipërve të tyre, tashmë kanë ndryshuar. Kjo është arsyeja pse situata dhe statusi i tyre, është bërë shoqërisht dhe emocionalisht i agravuar në kohën e sotme. Për pasojë, të moshuarit po jetojnë një pleqëri ndryshe nga jeta e të moshuarve në të kaluarën, sepse mbështetja sociale në familje dhe shoqëri është holluar së tepërmi.

Ndërkaq, nuk mund të pretendojmë të ndërtojmë shoqërinë e mirë dhe të garantojmë drejtësi sociale nëse të moshuarit tanë nuk përkrahen seriozisht në luftën e tyre për më shumë drejtësi, dinjitet, mbështetje qytetare dhe përkrahje sociale më të gjerë në familje dhe shoqëri. Rritja e sasisë dhe intensitetit të ankesave të të moshuarve për familjen biologjike, dorën sociale të shtetit dhe ankesat për kujdesin e dobët komunitar, janë tregues sintetikë të së vërtetës që të moshuarit tanë janë bërë më të ndërgjegjshëm për të drejtat e tyre moshore, sociale dhe humane.

Në të ardhmen e afërt, ata gjithnjë e më shumë do kenë të drejtë të mos pajtohen me statusin jo qytetar që vjen nga braktisja dhe vetmia sociale. Le t’i vijë kujtdo keq apo të ketë turp social për situatën që përjetojnë një numër të moshuarish në shoqërinë tonë. Këtë turp duhet ta ndjejmë të gjithë, secili individualisht dhe bashkërisht, çdo strukturë e organizimit të jetës sociale në Shqipëri. Qoftë familjes së të moshuarit të braktisur, që është e para që duhet të ndjejë përgjegjësi, të turpërohet për statusin e vështirë të të moshuarve biologjikë, pjesëtarë të familjes natyrale, apo edhe instrumentet sociale të përkujdesit për të moshuarit të shtetit dhe pushtetit vendor.

Mosha nuk është argument për të heshtur përballë situatës së vërtetë të pleqve në shoqërinë tonë. Ajo nuk ka pse konsiderohet apo të bëhet pengesë që të moshuarit tanë të ngrenë zërin përballë mungesës së kujdesit të bijve të tyre dhe shtetit social. Në këto kushte, familja, shoqëria shqiptare dhe shteti social duhet të përgatiten më mirë, për të përballuar sfidat e moshimit, situatat e ndërlikuara të të moshuarve. Faktorët social si familja, shoqëria dhe shteti, duhet të mendojë më mirë për këtë situatë sociale që është, dhe sidomos për atë që po vjen nga rritja e problematikave të moshës.

Por njëherësh ato duhet të bëhen gati dhe të mos i bëjnë “bisht” përgjegjësive obligative sepse duhet të “paguajë” patjetër atë që i takon mbrojtjes së dinjitetit dhe kujdesit për të moshuarit. Pa kujdesin për të moshuarit, aq më keq me nënvleftësimin dinjitetit të tyre, ne nuk do bëhemi kurrë shoqëri e drejtë. Në se nuk ndërtojmë si duhet familjen dhe nuk shëndoshim kujdesin social të shtetit dhe shoqërisë, të moshuarit tanë mund të vazhdojnë të diskriminohen dhe margjinalizohen. Nuk ka diskriminim më të rëndë, më antihuman se ai që u bëhet pleqve, për shkak të moshës, gjendjes fizike të rënduar, aftësive trupore dhe mendore të dobësuara.

Një qëndrim i tillë ndaj të moshuarve është cinizmi më i vrazhdë, i papranueshëm për të gjithë ne, bijtë dhe bijat e tyre, nëpunësit të shtetit, aktivistët e shoqërisë civile, punonjësit e institucioneve të shërbimit social apo medical, qoftë shtetëror apo privat. Kjo do të thotë që, më 1 Tetor, në Ditën Ndërkombëtare të tyre, të gjithë duhet t’u japim një përgjigje pozitive, të sinqertë, jo propagandistike e demagogjike kërkesave të ligjshme dhe ankesave të drejta të tyre.

Por që të gjejmë shkaqet e ankesave dhe t’u japim përgjigjen e duhur kërkesave që kanë të moshuarit për familjen dhe shoqërinë e tyre, më parë duhet të kuptojmë esencialisht faktin, që konfliktet që kemi sot me të moshuarit tanë, janë me natyrë biologjike dhe vijnë pasivisht nga pleqëria e tyre apo janë të lidhura organikisht me mungesën e kujdesit të duhur, të merituar, të asaj që ata me të drejtë e presin nga familja dhe shoqëria jonë? Të mos harrojmë se shoqëria e drejtë ka një të veçantë. Ajo është e drejtë kur është universale, e barabartë për të gjithë, pavarësisht nga mosha.

*sociolog

 

Tags: Dita Botërore e të MoshuarveGëzim Tushi

TË LIDHURA

Skllevërit e Sali Berishës dhe pse nuk ka shpresë për PD
Editorial - Opinione

Skllevërit e Sali Berishës dhe pse nuk ka shpresë për PD

20:59 | 02/07/2025
Balluku nën hetim nga SPAK për tenderin e Llogarasë, lidhje me biznesmenin turk në Stamboll
Politikë

Balluku nën hetim nga SPAK për tenderin e Llogarasë, lidhje me biznesmenin turk në Stamboll

10:47 | 30/06/2025
Ushqimet që duhen shmangur gjatë ditëve të nxehta të verës
Editorial - Opinione

Ushqimet që duhen shmangur gjatë ditëve të nxehta të verës

22:21 | 28/06/2025
Next Post
Kallëzimi për shkeljen e barazisë në tendera, ish-drejtoresha e ARRSH dëshmi në SPAK

Kallëzimi për shkeljen e barazisë në tendera, ish-drejtoresha e ARRSH dëshmi në SPAK

Berisha: Sistemi TIMS u sulmua nga hackera qeveritarë, do zhduknin lidhjet e qeverisë e të deputetëve me krimin

Berisha: Sistemi TIMS u sulmua nga hackera qeveritarë, do zhduknin lidhjet e qeverisë e të deputetëve me krimin

Suedezi Svante Paabo fiton Çmimin Nobel për Mjekësi

Suedezi Svante Paabo fiton Çmimin Nobel për Mjekësi

JU REKOMANDOJMË

Horoskopi 19 Mars 2024

Priten përplasje, surpriza dhe ngjitje të papritura!/ Çfarë thonë yjet për ty sot?

08:05 | 02/07/2025
Dy të mbytur në Shqipëri/ Ish-banorja e ‘BBVA’ paralajmëron: Mos u laheni në det më 29 qershor, ja pse

Dy të mbytur në Shqipëri/ Ish-banorja e ‘BBVA’ paralajmëron: Mos u laheni në det më 29 qershor, ja pse

12:18 | 30/06/2025
Shqiptari dënohet me vdekje në Kinë për 1 ton drogë, diplomacia e shpëton

Shqiptari dënohet me vdekje në Kinë për 1 ton drogë, diplomacia e shpëton

15:48 | 30/06/2025
Horoskopi 19 Mars 2024

Sinjale të qarta për zemrën, mendjen dhe financat – ja çfarë parashikojnë yjet për shenjën tuaj sot.

08:09 | 30/06/2025




TË FUNDIT

Ra nga ura në Pieria, humb jetën 14-vjeçarja shqiptare
Aktualitet

Ra nga ura në Pieria, humb jetën 14-vjeçarja shqiptare

by mirseda
20:29 | 05/07/2025
0

Një vajzë 14-vjeçare e cila u plagos rëndë 7 ditë më parë kur ra nga një urë,...

Telefoni i Laert Haxhiut “ha koka”, pushohen dy zyrtarë pas zbulimeve tronditëse

Telefoni i Laert Haxhiut “ha koka”, pushohen dy zyrtarë pas zbulimeve tronditëse

20:08 | 05/07/2025
Përmbytjet tragjike në Teksas, Trump: Situatë e tmerrshme dhe thellësisht shqetësuese

Përmbytjet tragjike në Teksas, Trump: Situatë e tmerrshme dhe thellësisht shqetësuese

19:48 | 05/07/2025
Pas gati një shekulli ndalim, lumi Sena në Paris rihapet për notarët

Pas gati një shekulli ndalim, lumi Sena në Paris rihapet për notarët

19:23 | 05/07/2025
Aksidentohen dy automjete në aksin Elbasan-Peqin, lëndohen shoferët

Aksidentohen dy automjete në aksin Elbasan-Peqin, lëndohen shoferët

19:20 | 05/07/2025

Tirana Today


© 2024 TiranaToday Dev By: Techzero1.com


© TIrana Today. All rights reserved.

Kontakt

EMAIL : redaksia@tiranatoday.com

Cel: +355694040005

Follow Us

Tirana Today

© TIrana Today. All rights reserved.

EMAIL : redaksia@tiranatoday.com

Cel: +355694040005

© 2022 TiranaToday Dev By: wearedope.com

Follow Us

No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing

© 2024TiranaToday Dev by : Techzero1.com