Po sikur tre presidentë shumë të ndryshëm amerikanë të pasonin njëri-tjetrin në zyrën ovale, dhe çdonjëri prej tyre të fokusohen në zhbërjen e atyre që i shihte si politika tejet të dëmshme të paraardhësit të tij? Po nëse, duke vepruar kështu, të tre në fakt e thellojnë dëmin e bërë nga të tjerët?
Dhe nëse falës dorës së plotfuqishme të Perëndisë së Ironisë, të tre do të shihen nga historia si bashkëpunëtorët kryesorë në shkrimin e kapitullit përmbyllës të Pax Americana-s, periudhës më shumë se 70-vjeçare që mund të cilësohet si maja e ndikimit global të Shteteve të Bashkuara?
Kjo është natyrisht, historia e 3 presidentëve amerikanë të parë të shekullit XXI-të. Ata janë shumë të ndryshëm, në temperament, përvojë profesionale, ideologji, karakter dhe këshilltarët me të cilat e rrethuan veten e tyre. Njëri ishte një republikan tradicional, tjetri një demokrat liberal, dhe i treti një narcizist patologjik.
Secili kishte një ide të ndryshme, mbi atë që duhej të jetë roli i Amerikës në botë. E megjithatë, në fund, secili ndërmori hapat që distancuan aleatët amerikanë, forcuan armiqtë tanë, shpërbënë institucionet dhe aleancat tek të cilat jemi mbështetur për treçerek shekulli, dhe keqmenaxhoi politikën e jashtme amerikane, në mënyra që e lanë Amerikën dukshëm më të dobët.
Ju ndoshta nuk mund t’i bindni të bien në një mendje se çfarë do të hanë së bashku për darkë, por ata kanë punuar në një lloj harmonie aksidentale për të zvogëluar rolin e Amerikës në udhëheqjes globale, e cila është e pakrahasueshme me çfarëdolloj kombi apo perandorie në histori.
Teprimet dhe njëanshmëria e George W. Bush, prodhoi distancimin e aleatëve tanë dhe forcoi armiqtë tanë. Dëshira e Barack Obamës, për të ndrequr politikat e Bushit dhe shmangur bërjen e gabimeve të njëjta, e çuan atë në një tërheqje të tepruar, dhe e bënë tejet të pavendosur përballë sfidave.
Dhe pastaj erdhi Donald Trump. Falë species së tij të veçantë të injorancës, paaftësisë, inkoherencës dhe vetëmburrjeje, ai nuk shihet vetëm si personi që po e thellon më tej rënien amerikane, por si një simbol i saj. Udhëheqësit botërorë kanë reaguar. Kancelarja gjermane Angela Merkel deklaroi: “Kohët kur ne mund të mbështeteshim plotësisht tek të tjerët, kanë përfunduar”.
Edhe para se Tramp të merrte detyrën, bazuar vetëm në retorikën e tij gjatë fushatës, lideri i Kinës Xi Jinping, tha në Forumin Ekonomik botëror në Davos të Zvicrës, se Kina është e gatshme të udhëheqë sistemin ndërkombëtar, nëse Shtetet e Bashkuara nuk mundin të bëjmë më këtë.
Udhëheqës të tjerë kanë filluar të ngacomjnë SHBA-në. Nga apeli i presidenti francez Emanuel Makron për “ta bërë planetin tonë sërish të madh” tek videoja humoristike e ish-presidentit meksikan Visente Foks që i thoshte Trump: “Amigo, ju keni një një thes me të meta!, tallja është e pashembullt.
Dhe sigurisht ngacmuesit i fundit i Trump – i cili ishte i njohur edhe për testimin e nervave të Bushit dhe Obamës – është Vladimir Putin. Por, sigurisht, ky është vendi ku historia shkon keq e më keq. Putin me shokë nuk kufizohen vetëm tek batutat ngacmuese. Ata kryejnë sulme kibernetike – duke testuar si nervat tona, por edhe duke vënë bast se ne s’kemi vullnet të reagojmë me ashpërsi dhe në një mënyrë kuptimplotë.
Dhe basti i presidentit rus, nuk ishte i bazuar thjesht tek veprimet e Trump. Putin ka vënë bast se mund të ngacmojë demokracinë amerikane, dhe se kostoja në Rusi do të jetë e ulët, pjesërisht për shkak se ai e kishte llogaritur më herët me sukses se mund të pushtonte Gjeorgjinë dhe Krimenë, pa paguar ndonjë realisht ndonjë çmim.
Marietje Shak, një parlamentare e Bashkimit Evropian, vërejti në lidhje me fenomenin e tërheqjes së Shteteve të Bashkuara, se “boshllëku i krijuar, mund të inkurajojë njerëzit në të gjithë botën të shfrytëzojnë momentin e një SHBA-je që mungon”.
Sigurisht, Rusia dhe Kina po kërkojnë pikërisht këtë. Diku tjetër, sa për të marrë një shembull të spikatur të kohëve të fundit, kemi parë Arabinë Saudite dhe shtetet aleate në Gjirin Persik, të fillojnë të marrin një rol më të sigurtë në formësimin e çështjeve të Lindjes së Mesme.
Dhe, siç e kemi pare, disa prej atyre që kanë mbushur boshllëkun tonë janë aktorë të këqij – nga Rusia tek Koreja e Veriut dhe Irani. Falë Bushit, Obamës dhe Trump, ne gjendemi për një periudhë kaotike dhe të rrezikshme në çështjet globale.
Shënim: David Rothkopf, është autor i librit më të fundit “Pyetjet e mëdha të së nesërmes”. Ai është profesor i Çështjeve Ndërkombëtare dhe Publike në Universitetin e Kolumbias, dhe studiues në Fondacionin Carnegie për Paqen Ndërkombëtare.
