Ky është shtrenjtimi i dytë brenda një periudhe të shkurtër kohore. Në mes të muajit maj, karburanti u rrit me 5 lekë për litër (mesatarisht nga 171-172 lekë arriti në 176-177 lekë).
Për të dyja rastet, operatorët e tregut pohojnë se arsyet lidhen me shtrenjtimin e naftës në tregjet ndërkombëtare. Në maj, nafta arriti në 80 dollarë për fuç, ndërsa aktualisht ajo është rritur më tej në 84.3 dollarë për fuçi (shih grafikun).
Në bursat ndërkombëtare, nafta ka arritur tashmë në nivelet më të larta që prej vitit 2014, pasi sanksionet e SHBA-së për Iranin do të hyjnë në fuqi në 4 nëntor dhe një marrëveshje tregtie në Amerikën e Veriut nxiti perspektivën e rritjes ekonomike. Indikacionet e investitorëve janë drejt rritjes së mëtejshme të çmimeve drejt 90 dollarëve në tetor, sipaas Reuters.
“Me rreth 1.5 milionë fuçi në ditë naftë iraniane që do të dalë nga tregu duke filluar nga 4 nëntori, çmimet mund ta kalojnë 100 dollarë për fuçi, nëse investitorët do të kenë dyshime për aftësinë e Arabisë Saudite për tu përgjigjur me prodhim shtesë, tha Stephen Innes, kreu i tregtimeve të kontratave të të ardhmes në Oanda në Singapore.
Reagimi në tregun shqiptar
Operatorët e tregut të brendshëm pohojnë se nëse nafta në bursa do të arrijë 100 dollarë për fuçi, në tregun e brendshëm do t’i kalojë 195-200 lekë për litër.
Niveli më i lartë rekord i arritur i naftës vendase ishte në vitin 2012, me 190-200 lekë për liitër, kur ari i zi në bursat ndërkombëtare u tregtua mesatarisht me 112 USD/fuçi, kuotat më të larta historike. Por, në atë kohë taksa e qarkullimit në Shqipëri ishte 17 lekë për litër, ndërsa aktualisht është 27 lekë për litër.
Operatorët vendas pohojnë se taksat e larta që paguajmë për naftën janë arsyeja kryesore se pse Shqipëria ka çmime kaq të shtrenjta të karburanteve, ku mbi 60% të çmimit e përbëjnë taksat. Në Shqipëri nafta taksohet si vijon: Akciza, 37 lekë për litër; Taksa qarkullimit, 27 lekë për litër; Taksa karbonit, 3 lekë për litër. Krahas tyre, vitet e fundit në kosto janë përfshirë dhe tarifa e markimit dhe ajo e skanimit, nga 1 lekë për litër secila, dhe taksa e rilicencimit prej 3 lekë/litër. TVSH totale i arrin 30-40. Nga 182 lekë që paguajnë për naftën sot konsumatorët, 100-110 lekë shkojnë si taksa për shtetin. Një tjetër koncesion është në horizont, ai për pompat e naftës, kosto e të cilit pritet të shkarkohet sërish tek çmimi final.
Operatorët vendas kërkojnë që të ulet barra e taksave mbi karburantet, përndryshe çmimet do të bëhen të papërballueshme për konsumatorët, nëse nafta do të vijojë të shtrenjtohet në bursa.
Për më tepër, që me projektin për rrugët me pagesë, që ka filluar tashmë të zbatohet për Durrës-Kukës (në plan janë dhe të tjera), shqiptarët po i paguajnë dy herë taksat, njëherë në çmimin e naftës si taksë qarkullimi dhe një herë direkt, kur kalojnë rrugën e Kombin, aktualisht, dhe më pas kur të fillojë taksimi tek të tjerat.
Sipas të dhënave të Global Petrol Price, të përditësuara në 17 shtator, Shqipëria renditej ndër 30 vendet më të shtrenjta në botë dhe më e shtrenjta në rajon.
