Yanis Varoufakis*/“The Guardian”
Në vitin 2002, Jacques Chirac, udhëheqësi i djathtë francez, u përball me Jean-Marie Le Pen, liderin e Frontit Kombëtar, në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale. E majta franceze u tubua rreth golistit, konservatorit Chirac për t’iu kundërvënë trashëgimtarit ksenofob të kolaboracionizmit të Republikës së Vishisë.
Ndërkohë, 15 vjet më vonë, grupime të mëdha të së majtës franceze, po refuzojnë të mbështesin Emmanuel Macron kundër Marine Le Pen, vajzës së Jean-Marie. Progresistët kanë arsye të forta për të qenë të zemëruar me një pari liberale që ndihet rehat me Macron – një ish-bankier pa përvojë në politikë, para emërimit të tij të shkurtër si ministër i Ekonomisë, Industrisë dhe Çështjeve Digjitale nga Presidenti François Hollande.
Me të drejtë, ata e shohin Macron si ministrin që u hoqi të drejtat punonjësve francezë me kohë të plotë, të cilat mezi i kishin fituar, dhe që sot është shpresa e fundit parisë kundër Le Pen-it. Për më tepër, nuk është e vështirë që ata të identifikohen me ndjesinë e të majtës franceze, se paria liberale po merr atë që meriton e saj me rritjen e Le Pen.
Në vitin 2015, e njëjta pari që sot mbështet Macron-in, dhe lufton kundër “fakteve alternative”, ekonomisë së çmendur dhe autoritarizmit të Le Pen, Donald Trump, UKIP-it dhe të tjerëve, filloi një fushatë të egër por efektive mashtrimesh dhe vrasëse të karrierave politike, për të minuar qeverinë greke të zgjedhur mënyrë demokratike, në të cilin kam shërbyer edhe vetë.
E majta franceze, nuk mund dhe s’duhet ta harrojë atë episod mjeran. Por, vendimi i shumë të majtëve për të mbajtur një distancë të barabartë midis Macron dhe Le Pen, është i pafalshëm. Imperativi për të kundërshtuar racizmin, i bën jehonë kundërshtimit të politikave neoliberale.
Një e majtë më e sigurt në vetvete, do të duhej të kuptonte se humanizmi ynë na detyroi të ndalojmë ksenofobët nga marrja e levave të pushtetit shtetëror, veçanërisht të policisë dhe forcave të sigurisë. Ashtu si në vitin 1940, ne kemi detyrimin të garantojmë, që monopoli i shtetit mbi përdorimin legjitim të dhunës, të mos vihet nën kontrollin e atyre që ushqejnë ndjenjat e dhunës ndaj të huajve, anëtarit të minoritetit kulturor apo seksual, “tjetrit”.
Besimi tek kontrollet dhe balancat shtetërore, si dhe tek ideja se sundimi i ligjit do të parandalojë Le Pen-in që ta kthejë pushtetin shtetëror kundër të pambrojturve, nuk është i tillë që e majta të mund të rrezikojë të luajë me të. Njëqind ditët e para të Trump, me represionin e bashkërenduar ndaj të huajve pa dokumente, e konfirmojnë këtë.
Por, ekziston edhe një arsye të dytë për të mbështetur Macron: gjatë “mbytjes” së pranverës greke në vitin 2015, socialdemokratët në pushtet në Francë (nën Hollande) dhe në Gjermani (në qeverinë e koalicionit me Kristiandemokratët e Angela Merkelit) përqafuan të njëjtat standarde idiote, ashtu si edhe e djathta konservatore.
Më kujtohet sa syçelët ishte takimi im i parë me ministrin socialist francez të Financave, Michel Sapin. Kur biseduam privatisht, ai më drejtohej me të qeshur si një mik i vjetër. Megjithatë, gjatë konferencës sonë për shtyp, ai foli si “auster”-iani i linjës së ashpër Wolfgang Schäuble , ministri kristiandemokrat gjerman i Financave.
Ndërsa po largoheshin nga salla e konferencave, Sapin ndryshoi menjëherë duke u risjellë me zemërmirësi. I vendosur të ruaja vetëpërmbajtjen time, u ktheva nga ai dhe e pyeta, vetëm me gjysmë-shakaje: “Kush je ti, dhe çfarë bëre për mua Michel?”. Ai më përgjigj: “Yanis, ju duhet të kuptoni se Franca nuk është ajo që duhej të ishte!”.
Servilizmi i Sapin ndaj parisë autoritare të Evropës, u pasqyrua në Berlin nga Sigmar Gabriel, asokohe kryetar i socialdemokratëve gjermanë. Edhe ai qe një shok i vjetër armësh në bisedën private, ndërsa imitoi Schäuble-n në publik. Kur përplasja mes qeverisë sonë dhe “Trojkës” (Komisionit Evropian, Bankës Qendrore Evropiane dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar) pati finalen e vet, si Sapin ashtu edhe Gabriel përdorën elementet më të këqij dhe më agresivë të propagandës së kreditorëve kundër qeverisë sonë.
Ndoshta për shkak se Macron nuk ka dalë nga epruvetat e politikës partiake socialdemokrate, ai ka qenë i vetmi ministër i aksit franko-gjerman, që e rrezikoi kapitalin e tij politik, duke i ardhur në ndihmë Greqisë në vitin 2015. Sikurse e rrëfej në librin tim të ri (dhe në një koment të kohëve në “Le Monde”), Macron e kuptoi se ajo çfarë ishin duke i bërë ministrat e financave të Eurozonës dhe trojka qeverisë sonë, dhe ç’është më e rëndësishmja qytetarëve tanë, ishte e dëmshme për interesat e Francës dhe Bashkimit Evropian.
Në një mesazh telefonik, me të cilën më deklaronte gatishmërinë e tij për të ndërhyrë, dhe për t’u përpjekur t’i japë fund agonisë sonë, më tha se u përpoq të bindte Hollande dhe Gabriel të gjenin një zgjidhje. Mesazhi i tij përfundonte në këtë mënyrë: “Unë nuk dua që gjenerata ime, të jetë përgjegjëse për daljen e Greqisë nga Evropa”.
Sigurisht, përpjekjet e Macron nuk patën asnjë dobi, pasi lidershipi socialdemokrat i Evropës, Hollande dhe Gabriel në veçanti, u rreshtuan plotësisht me përcaktimin e parisë konservatore për të shtypur rezistencën tonë ndaj më shumë kredive grabitqare dhe masave të reja të kursimit, që po e thellonin më tej rënien ekonomike.
Rezultati është se prej atëherë të dy politikanët e kanë humbur të gjithë besueshmërinë e tyre, ndaj një publiku të paduruar. Natyrisht, Macron nuk e humbi. Frika ime e madhe është se, edhe nëse ai fiton, Le Pen do të vazhdojë të ketë sukses në kontrollin e dinamikave të politikës franceze – veçanërisht nëse Macron dështon të mbështesë dhe promovojë “Progresive International”, për të cilën Evropa ka nevojë.
Mosmarrëveshjet e mia me Macron janë të shumta; por pikat tona të përbashkëta janë gjithashtu të rëndësishme. Ne jemi dakord që Eurozona është e paqëndrueshme, por nuk pajtohemi në lidhje me atë se çfarë duhet të bëhet para se BE-ja të mund të shtrojë në tryezën e diskutimeve idenë e bashkimin politik.
Ne biem dakord se ndjekja vetjake e konkurrencës, është duke e kthyer Evropën në një lojë me shumën zero, por nuk pajtohemi rreth asaj se si të sjellim investimet në shkallë të gjerë, të nevojshme për të përmirësuar produktivitetin. Ne biem dakord se vendet afatshkurtra të punës në ekonomisë digjitale, janë një gangrenë për mirëqenien sociale, por ne nuk pajtohemi fuqishëm rreth asaj se si të zgjerojmë mbrojtjen e punëtorëve të rastit, pa punëtorët e mbrojtur.
Ne jemi në një mendje mbi nevojën për të krijuar unionin e duhur bankar evropian, por s’pajtohemi mbi nevojën për të futur përsëri në shishen e tij xhindin financiar. Mbi të gjitha, unë s’kam prova për të bindur shokët e mi në DiEM25, Demokracia në Lëvizjen Evropiane, që t’i besojnë kapacitetit dhe vullnetit të Macron për t’u përplasur me një institucion që po ndjek politika të dështuara, të cilat kanë ushqyer mbështetjen për Le Pen-in.
Me gjithë këto paralajmërime, unë e mbështes Macron. Sikurse më shkruante me mesazhin telefonik, se nuk dëshironte që brezi i tij të jetë përgjegjës për rrënimin e Greqisë, edhe unë nuk pranoj të jem pjesë e një brezi të majtësh, të cilët lejuan fashistët dhe racistët të fitojnë presidencën franceze. Natyrisht, në rast se Macron fiton dhe bëhet thjesht funksionar i radhës i parisë së Evropës, shokët e mi dhe unë do ta kundërshtojmë atë jo me jo më pak energji, se sa jemi duke e bërë aktualisht – ose siç duhet të jetë në çdo rast – duke iu kundërvënë Le Pen-it.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
