Jo vetëm në Barcelonë por edhe në Serbi prej kohësh valon flamuri katalanas. Të gjitha zyrat e Ligës së Socialdemokratëve të Vojvodinës (LVS) kanë nxjerrë në dritare flamujt e kësaj province spanjolle, në shenjë solidarizimi me Katalonjën. Shefi i LSV Nenad Çanak ka udhëtuar vet në fundjavën e kaluar në Barcelonë, për të ndjekur nga afër ecurinë e referendumit për pavarësi. “Ky referendum do të ketë pasoja serioze politike. Spanja e centralizuar si ajo sot nuk do të mund të ekzistojë në të ardhmen.”
Ndërsa në Rijekë të Kroacisë, partia autonome lokale “Lista për Rijekën”, kërkon që presidentja dhe kryeministri i Kroacisë të ndërpresin heshtjen dhe të dënojnë “dhunën brutale” ndaj qytetarëve katalanas. Një shtet i cili ka kërkuar edhe vet solidaritetin e botës deri në arritjen e pavarësisë, nuk ka të drejtë të heshtë, kumtoi kjo parti.
Bosnjë-Hercegovina dhe Kroacia
Nuk dihet nëse është për shkak të Spanjës apo problemeve të Serbisë me njohjen e pavarësisë së Kosovës, por shumë liderë të shteteve pasuese të ish-Jugosllavisë kanë heshtur për referendumin e pavarësisë në Katalonjë. Ndërkohë që Ballkani Perëndimor ka probleme si asnjë rajon tjetër me tendencat secesioniste, që nga vitet 90-të.
Boshnjakët, serbët, kroatët dhe sllovenët më të moshuar kujtojnë vitet e shkatërrimit të ish-Jugosllavisë. Bosnje-Hercegovina ka edhe sot probleme serioze me tendencat për secesion. Por edhe në rajonet tjera ka zëra që kërkojnë më shumë autonomi. Ngjashëm sikur në Katalonjë, edhe në Serbi ka rajone më të fuqishme ekonomike që kërkojnë më shumë autonomi financiare nga qendra në Beograd. Por edhe në Kroaci.
“A ka Istra të drejtë të jetë e pavarur nga Kroacia?”, shtron pyetjen portali “Index.hr”. Por me gjithë faktin që Istra vërtet paguan shumë tatime dhe përfitime në llogari të Zagrebit, politikanët e atjeshëm kanë hedhur poshtë mundësinë e ndonjë referendumi për decentralizimin e Kroacisë. Me siguri që ka njerëz që mendojnë se Istra duhet të jetë e pavarur, thotë politikani Ivan Jakoviç për Index: “Por kjo nuk është politika jonë. Ne duam një autonomi sa më të gjerë të Istrës por jo shtet të pavarur.”
Vojvodina
Ndërsa Vojvodina e ka statusin e krahinës autonome në Serbi që nga viti 1945. Me Kushtetutën e vitit 1974 autonomia ishte zgjedhur edhe më shumë. Por në vitin 1989, kjo autonomi është shkurtuar nga diktatori i atëhershëm serb Sllobodan Millosheviç. Statusi i autonomisë është rikthyer zyrtarisht prapë në vitin 2002. Ndërsa me ndryshimet kushtetuese të vitit 2006 është zgjeruar autonomia financiare. Por Beogradi ka hedhur poshtë deri tani të gjitha kërkesat e Çanakut për rikthimin e autonomisë së vitit 1974.
“Shqipëria e Madhe” dhe rikthimi i konfliktit
Kërkesat e nacionalistëve shqiptarë në Maqedoni dhe jug të Serbisë për bashkim me Kosovën dhe krijimin e një “Shqipërie të Madhe” kundërshtohen jo vetëm në Beograd por edhe në bashkësinë ndërkombëtare. Ajo ka frikë se me ndryshimin e kufijve mund të shpërthejnë edhe konflikte të reja në këto rajone.
Kërkesat dhe kërcënimet më të zëshme për secesion dëgjohen në Bosnje-Hercegovinë. Kroatët e Bosnjes kërkojnë entitetin e tyre. Ndërsa lideri i serbëve Millorad Dodik kërkon prej vitesh mbajtjen e një referendumi dhe ndarjen e Republikës Serpska nga Bosnje-Hercegovina. Tendosjet etnike janë dëshmuar në këto rajone në 15 vitet e fundit si mjeti më i fuqishëm për mbajtjen e pushtetit.
Shpresat dhe dëshpërimet
Tendencat separatiste në shtetet ish-jugosllave kanë dëmtuar edhe procesin e reformave ekonomike. Vetëm Sllovenia mund të krenohet sot me një standard shumë më të lartë jetese se në kohën e ish-Jugosllavisë. Madje edhe Kroacia, si anëtare e Bashkimit Evropian, ka probleme shumë serioze me papunësinë e të rinjve dhe eksodin e shumë njerëzve që duan të punojnë diku tjetër. Varfëria, papunësia dhe ikjet janë pjesë e të gjitha vendeve të ish-Jugosllavisë. Shpresat për një të ardhme më të mirë nuk janë realizuar as në Serbi, Maqedoni apo Mal të Zi.
Bosnje-Hercegovina e bllokuar është me vite të tëra larg statusit të kandidatit për anëtarësim në BE. Një perspektivë të hidhur për të ardhmen ka edhe Kosova si vendi më i varfër në Evropë. Të drejtën e lirisë së lëvizjes pa viza e kanë fituar edhe Gjeorgjia, Moldavia dhe Ukraina, por jo edhe shtetasit e Kosovës, të cilët detyrohen ende të presin në rende të gjata para ambasadave të huaja. Serbia me të gjitha forcat po bllokon pavarësinë e Kosovës, të shpallur në vitin 2008 dhe të festuar me eufori të jashtëzakonshme. Gjendja në Kosovë edhe më tej i ngjanë një gjendje të përhershme të një vendi paslufte.
