Nga ÇAPAJEV GJOKUTAJ
Skandali seksual i tetë nxënësve të një shkolle në Kavajë po kthehet në lajm jave. Televizione, gazeta, radio po e marrin dhe e rimarrin. Publikohen përditë lajme me detaje të reja, kurse në emisionet e mbrëmjes po bëhet temë debatesh.Dhe kjo është e kuptueshme, ngjarja të shokon. Jo se kemi të bëjmë me marrëdhënie seksuale mes një 13-vjeçareje dhe një grupi prej shtatë djemsh, një apo dy vjet më të rritur. Literatura dëshmon se rastet e marrëdhënieve të detyruara seksuale mes dy adoleshentësh janë të shpeshta në shumë vende, qoftë të zhvilluara, qoftë në zhvillim. Nuk mungojnë as ndodhitë kur vajza detyrohet të kryejë marrëdhënie me më shumë se një partner. Por në shumicën e herëve këto janë ngjarje të momentit, vijnë kryesisht si eksese pas filtrimeve a zbavitjeve gjatë një mbrëmjeje me alegri, kërcime, alkool, drogë etj..
Skandali i Kavajës ka zgjatur më shumë se dy muaj dhe pas gjasash është kryer esëll, me llogaritje cinike që do të bënin të skuqeshin edhe batakçinjtë e regjur të moshave të rritura. Kjo dëshmon se s’kemi të bëjmë me një aksident a rastësi, por me një ngjarje që merr trajta simptomatike dhe dëshmon për plagë të dhimbshme në mirërritjen dhe edukimin e fëmijëve.
Natyrisht, ngjarjet simptomatike meritojnë kurdoherë vëmendjen e publikut. Shoqëria është tejet e interesuar të mësojë për sëmundjet dhe plagët që e rrezikojnë. Megjithatë, ka diçka kontraversiale në zellin e mediave për t’u marrë e rimarrë me skandalin, për ta rindërtuar historinë duke shtuar ditë pas dite detaje të reja, thuajse voyeuriste, të tipit ku kryheshin marrëdhëniet: poshtë shkallëve të shkollës, në magazinën e braktisur, në katin e parë të një pallati në ndërtim, në shtëpinë e gjyshes së një prej adoleshentëve etj..
Akoma më e diskutueshme është prirja për ta vazhduar serialin me dëshmitë e të afërmve. Kuptohet, prindërit dhe të afërmit e adoleshentëve të përfshirë në këtë skandal janë në hall të madh, përjetojnë dhimbje dhe shqetësim të thellë. Dëshmitë e tyre burojnë nga trazime emocionale, por edhe nga interesa: s’i thonë shaka që një ditë të shohësh fëmijën tënd, ende të parritur, të jetë ndaluar nga Policia dhe të rrezikojë dënim penal.
Parë në këtë kontekst, publikimi i deklarimeve të të afërmve vështirë se i shërben rindërtimit të ngjarjes dhe, ca më pak i shërben orientimit të publikut nga e vërteta. Vetëkuptohet që këto deklarime i shërbejnë dukshëm serialit, e bëjnë atë më interesant e më të klikuar. Gjithsesi, edhe për këtë mediat e kanë një justifikim: përderisa ngjarja është bërë publike, të gjitha palët kanë të drejtën e shprehjes. E kundërta do të ishte privim dhe censurë.
Nëse të gjitha këto janë të diskutueshme, ka diçka që është qartësisht skandaloze: rrjedhja në media e deponimeve që adoleshentët po bëjnë gjatë hetimit. Po publikohen detaje të tilla si: kur dhe pse vajza vendosi të kishte marrëdhënie seksuale me djalin që pëlqente, si nisi zinxhiri i kalimit të saj dorë më dorë, shkonte vetë apo e detyruar, kush e përdorte videon, a bëhej pagesë për seksin, ç’do të blihej me paret e mbledhura etj., etj..
Detaje të tilla janë pjesë e procesit hetimor dhe, të kombinuara me shumë të tjera ndihmojnë prokurorin e më pas gjykatësin të rindërtojnë sa më saktë ngjarjet dhe të jenë në gjendje të përcaktojnë shkallën e fajit të secilit. Çështja është pse duhen bërë publike. Për të shuar kureshtjen e lexuesve dhe teleshikuesve, për të shtuar numrin e klikimeve apo thjesht për të kënaqur qasje perverse të atyre që i përhapin?
Interpretimet mund të jenë shumë, por një gjë mbetet e sigurt: të gjitha harxhet i paguajnë të miturit e përfshirë në skandal, të gjithë: jo vetëm viktima, por edhe të akuzuarit. Kodi Penal sanksionon prerë ruajtjen e privatësisë së të miturve. Një nga nenet thotë shprehimisht: “Nuk publikohet asnjë informacion që mund të çojë në identifikimin e të miturit që ndodhet në konflikt me ligjin, të miturit viktimë ose dëshmitar i një vepre penale”.
Ligji është në rregull, por në rastin e Kavajës po luhet një komedi e dhimbshme, thënë ndryshe një komedi e zezë, cinike në thelb. Ndërsa po tregohet dhe ritregohet skandali, të gjithë po bëjnë kujdes që të mos përmenden emrat, të mos publikohen fotot dhe të dhëna të tjera personale. Medemek, ruajmë privatësinë e të miturve.
Në fakt, qoftë të akuzuarit, qoftë viktima janë të identifikuar nga kavajasit, i njohin me rrënjë e me degë, me soj e me sorollop. Stigma negative që ka krijuar shtjellimi i kësaj ngjarjeje si sensacion do t’i shoqërojë gjatë, do jetë e pranishme si një damkë në jetët e tyre të ardhshme.
Kërkimet psikologjike dëshmojnë se të miturit që përjetojnë përfolje të tilla publike rehabilitohen më me vështirësi dhe kanë probleme në jetën e mëpastajme. Këto probleme fillojnë me shëndetin mendor, rrisin mundësinë për depresion, për çrregullime të stresit post-traumatik, për abuzime me drogën dhe alkolin etj.. Të gjitha këto çrregullime bëhen më të mundshme ngaqë adoleshentë të tillë rrezikojnë të jenë pre e bulizmit nga bashkënxënësit dhe më gjerë.
Parë kështu, një pjesë e mirë e ligjërimit publik për këtë skandal ngjan më shumë si përgojim se sa si informim dhe të kujtojnë personazhin e proverbit që u nis të rregullonte vetullat po nxori sytë.
