Një det në mes të shkretëtirës
Deti i Saltonit është një det i krijuar aksidentalisht dhe sot mbulon gjithë shkretëtirën Sonoran. Në pranverën e vitit 1905, reshjet të rënduara shiu dhe bore nxitën lumin Kolorado të derdhej në kanalin ujitës të Luginës Perandorake. Qyteti i Saltonit u zhyt nën ujë dhe deti mori emrin e tij.
Një vend i shenjtë
Pas përmbytjes së qytetit, inxhinierë dhe 2000 punëtorë punuan për të ndërtuar një digë dhe vetëm pas dy vitesh punë ja dolën të ndalin përmbytjen. Deti i sapoformuar është një nga liqenet më të ulëta në botë. Edhe pse ndodhet mes shkretëtirës, me reshje të errëta dhe temperatura të larta, Salton është një vend i shenjtë për biodiversitetin. I pasur me lloje të ndryshme peshqish dhe strehë për kafshët e egra ky det konsiderohet ekosistemi i shenjtë i zonës.
Pushimi i përsosur
Liqeni gjithashtu tërhoqi kope shpendësh duke u bërë një vendbanim i rëndësishëm për speciet në rrezik zhdukje, si pelikani i bardhë amerikan. Sot, Deti i Saltonit është një nga shtatë tokat e lagura më të mëdha përgjatë rrugës migratore të Paqësorit.
Një mrekulli në shkretëtirë
Në vitet 1950 dhe ’60, biznesmenët e pasurive të paluajtshme e shikonin Detin Salton si një ‘mrekulli në shkretëtirë’, duke e krahasuar atë me Riverën franceze. Klubet e jahteve shumë dollarëshe, bujtina, hotele dhe restorante u ndërtuan përgjatë liqenit, duke e shndërruar zonën në një vendpushim të lulëzuar bregdetar që mirëpret 1.5 milionë turistë çdo vit.
Apokalipsi në parajsë
Argëtimi nuk zgjati shumë. Ekosistemi i Detit Salton shumë shpejt u bë armiqësor me organizmat e gjallë. Me pak reshje shiu dhe pa priza kullimi, liqeni po avullonte dhe kripësia e ujit po rritej. Në vitin 1970, stuhitë tropikale përmbytën qytetet afër liqenit, duke i dëmtuar ato në mënyrë të pakthyeshme. Në vitet 2000, popullsia e zonës së Detit të Saltonit ishte zvogëluar ndjeshëm. Shtëpitë u braktisën dhe ujërat 4 herë më të thatë se Oqeani Paqësor shkaktuan vdekjen e peshqve të liqenit. Plazhet e bardha, me rërë që dikur vizitorët e adhuronin, mbetën të braktisura, të mbushura me mbetje të kalbura të një epoke të artë që tashmë kishte humbur.
Një problem që po përkeqësohet
Brenda një shekulli, Deti i Saltonit u transformua nga një aksident i mirëpritur në një makth mjedisor. Liqeni vazhdon të zhduket, duke lënë prapa një peizazh të ndotur me gjurmë arseniku dhe pesticidesh.
Të shpëtohet deti Salton
Për të parandaluar dëmtimin e mëtejshëm të shëndetit publik dhe kafshëve të egra, shteti i Kalifornisë kohët e fundit ka investuar 383 milionë dollarë për shpëtimin dhe zhvillimin e Detit Salton. Përpjekjet për të rikthyer një nga habitatet më të rëndësishme të kafshëve të egra të Kalifornisë do të vazhdojnë deri në fillim të viteve 2020.
