Nga Bernard Guetta, “Internazionale”/Diktaturat e maskuara si demokraci, përcaktohen nga disa si “demokratura”. Ne mund të flasim edhe për demokraci jo liberale, si ajo e Viktor Orbanit, kryeministrit hungarez që u bë promovuesi i parë i kësaj forme të re të qeverisjes, apo edhe të demokracive “iliberale”, sikurse i nënvizoi si një rrezik presidenti francez Emmanuel Macron javën e kaluar.
A është e drejtë të mendohet se shumëfishimi i këtyre fenomeneve, është një shenjë e tërheqjes së demokracisë? Jo, sepse kjo do të shkaktonte kaos në dy aspekte. Është e vërtetë, ka gjithnjë e më shumë vende që edhe pse organizojnë zgjedhjeve çdo 4 apo 5 vjet, kanë një liri fjale (sidomos audiovizuale) të reduktuar apo që mungon tërësisht, dhe partitë në pushtet të cilat ushtrojnë dhunë dhe presion, parandalojnë çfarëdolloj diskutimi dhe mbijetesën e një demokracie e vërtetë.
Edhe brenda Bashkimit Evropian, Hungaria dhe Polonia po ecin drejt kësaj rruge. Turqia, Federata Ruse dhe Irani, vende ku liria është reduktuar vetëm në të drejtën e votës, janë shembuj të tjerë aktualë. Në Afrikë, dhe në botën arabe, “demokraci” të tilla janë të shumta, por ekziston edhe një realitet tjetër i pamohueshëm.
Hapa të vegjël përpara
Që nga vitet 1980, domethënë në dekadat e fundit, demokracia është përhapur anembanë botës, dhe diktatura ka bërë hapa prapa. Nuk ekzistojnë më diktaturat ushtarake në Amerikën Latine, apo vende komuniste apo fashiste në Evropë, ndërsa liritë dhe sundimi i ligjit bëjnë hapa të vegjël por të rëndësishëm përpara në Afrikë.
Sigurisht që nuk mund të harrojmë se çfarë po ndodh në Hungari, Poloni dhe Rusi, por as edhe faktin se tendenca e këtyre vendeve, nuk i ka kthyer ato tek komunizmi. Në fillim të këtij shekulli, Turqia dukej se po marshonte drejt demokracisë, por historia e saj nuk ka qenë kurrë një histori e lirisë, ashtu si edhe ajo e Iranit.
Pra, s’ka asnjë arsye për ta parë gjithçka të zezë, edhe sepse numri në rritje i “demokracive”, do të thotë që disa diktatura, pranojnë ta paraqesin veten si të tilla. Në fakt, sot ne duhet domosdoshmërish ta shpallim veten kampionë të demokracisë, dhe të kremtojmë fitoren e modelit tonë.
Megjithatë, edhe nëse demokracia nuk tërhiqet, është e qartë se nacionalizmi po përparon, dhe përfaqëson rrezikun real për paqen dhe demokracinë.
Nga viti në vit, në të pesta kontinentet, rritet vazhdimisht numri i votuesve, intelektualëve dhe partive politike të pushtuar nga ideja se tjetri përfaqëson një armik, dhe se ne duhet të mbrohemi nga të gjithë, të rivendosim barriera tregtare, dhe të marrim vendime politike jashtë organizatave shumëpalëshe dhe konventave ndërkombëtare, siç do të donte Donald Trump.
Kushtet e debatit qartazi kanë ndryshuar, dhe nëse arrijmë tek situate e “të gjithë kundër të gjithëve”, hapi drejt kufizimit të lirisë është i vogël, dhe paqja bëhet gjithnjë e më e brishtë.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
