Gjuha amtare e heroit të Maqedonisë Antike, Aleksandrit të Madh, sipas disa historianëve, ka qenë gjuha ilire. Ndonëse kjo gjuhë në lashtësi nuk ka qenë e shkruar, por vetëm e folur nga fiset Ilire, historiani Minir Ademi, thotë se shqiptarët si pasardhës të Ilirëve, kanë trashëguar edhe gjuhën ku mbi 1.000 fjalë identike vërtetojnë se gjuha e sotme shqipe e ka origjinën nga ilirishtja.
Ai thotë se Aleksandri, që ndryshe njihet edhe si Leka i Madh, ka folur edhe gjuhën ilire, madje në radhët e ushtrisë, gjatë betejave të lavdishme në Shekullin IV Para Erës Sonë, në radhët ushtarake kishte edhe kalorës ilir.
“Kjo lidhjet me faktin se gjuha tjetër, supozohet të jetë ilirishtja, për shkak se ai ka pasur edhe ushtarë ilir. Aleksandri si komandant në të shumtën e rasteve jepte urdhra në gjuhën ilire, siç ishte një fjalë e asaj periudhe: ‘zjarr’ që për të tjerët ishte një gjë e pakuptueshme”, tha historiani, Minir Ademi.
Sipas historianit Fati Iseni, mbretëresha Olimpia u kujdes që i biri të ndjehej ilir dhe deri në moshën trembëdhjetë vjeçare, kishte mësues ilirë nga Dodona, kurse greqishten ia mësoi më pas mësuesi i tij Aristoteli. Iseni thotë se ilirishten, Leka e përvetësoi më mirë kur pas zënkave me të atin, bashkë me Olimpinë shkuan në Iliri, ku qëndruan afro një viti.
“Leka i Madh ka qenë nip Ilir, padyshim që nëna e tij Olimpia, gruaja e Filipit të Dytë, ka qenë me prejardhje ilire. Pa diskutim se në atë periudhë ai ka qenë simbioza e popujve në Ballkan. Megjithatë, këto janë informacione që mund të na shërbejnë në atë kuptim historiko-politik që popujt kanë jetuar në atë kohë bashkë dhe si të tillë vazhdojnë të jetojnë bashkë në këto territore”, u shpreh Fati Iseni, historian.
Sipas historianëve, nëse Aleksandri i Madh përveç gjuhës maqedonase antike ka folur edhe ilirishten, atëherë edhe në kontekstin e sotëm, dygjuhësia nuk duhet të paraqesë problem për dy popujt që edhe sot jetojnë në Republikën e Maqedonisë. Por, kjo gjë është e papranueshme për historianin me orgjinë bullgare, Stefan Vllahov-Micov, i cili thotë se Ilirët kanë qenë fise nomade. Ai ndërlidh faktin se që nga lashtësia e deri më sot shqiptarët po imponojnë dygjuhësinë në Maqedoni.
“Secili mund të flasë disa gjuhë, besoj se si ne edhe ju flisni më shumë se një gjuhë. Por, këtu tentohet të bëhet imponimi i dygjuhësisë në shtet, nga ana e një pakice, e cila momentalisht është 13,6% e popullsisë në Maqedoni. Tani shtrohet pyetja se a mundet që pakica t’i imponohet shumicës? ”, tha Stefan Vllahov-Micov, Historian.
E gjithë kjo bujë bëhet në prag të ndryshimit të Ligjit të gjuhëve në Maqedoni, ku pritet të zyrtarizohet gjuha shqipe në nivel shtetëror. Historianët mundohen të gjejnë lidhshmëri ndërmjet antikitetit dhe situatës aktuale. Njëkohësisht, politikanët e palës greke dhe asaj maqedonase, përtej deklaratave “fasadë”, në thelb vazhdojnë të kenë kontradiksione, kur edhe bisedimet për ndërrimin e emrit kushtetues të Maqedonisë, ndërmjet Shkupit dhe Athinës janë në fazën finale.
