Nga: Alexandre Prezanti &Simon Papuashvili “Eu Observer”
Si ta detyrojmë të japë llogari për një regjim autokratik, nëse ai nuk është regjistruar në asnjë mekanizëm ndërkombëtar të drejtësisë?Aleksandër Llukashenko – një njeri që e ka sunduar Bjellorusinë me grusht të hekurt për më shumë se 26 vjet – është i vendosur të qëndrojë me çdo kusht në pushtet.
Ai është përballur me protesta të mëdha në vend, denoncimet e faktorit ndërkombëtare dhe sanksionet e Perëndimit. Megjithatë, njerëzit e tij besnikë vazhdojnë të dhunojnë opozitarët pa u ndëshkuar. Regjimi ka detyruar mbi 14.000 qytetarë që të largohen nga vendi.
Kjo i jep Gjykatës Penale Ndërkombëtare në Hagë (IÇ)një shans të vogël që ta vërë para përgjegjësisë regjimin. Komuniteti ndërkombëtar duhet t’i bëjë thirrje IÇ-së që të veprojë pa humbur kohë.
Këtë të mërkurë, Partneriteti Ndërkombëtar për të Drejtat e Njeriut, Global Diligence LLP, Truth Hounds dhe Komiteti Norvegjez i Helsinkit,kërkuan nga prokurori i Gjykatës Ndërkombëtare të Krimeve (IÇ) që të hetojë krimet kundër njerëzimit të kryera nga regjimi i Lukashenkos në Bjellorusi.
Që nga maji i vitit 2020, presidenti bjellorus Aleksandër Llukashenko, së bashku me anëtarët kryesorë të administratës presidenciale, qeverisë, zbatimit të ligjit, sigurisë së shtetit, gjyqësorit dhe agjentëve dhe përfaqësuesve të tjerë, kanë ndërmarrë një fushatë represive ndaj popullsisë civile të Bjellorusisë, në një përpjekje për ta mbajtur me çdo kosto pushtetin që kanë.
Të paktën 6 civilë janë vrarë deri më tani, mbi 33.000 të tjerë janë arrestuar, qindra janë torturuar në polici dhe ambientet e paraburgimit të shërbimit sekret dhe rreth 14.000 të tjerë janë dëbuar nga vendi. Ka pak dyshime se shkalla dhe egërsia e sjelljes së regjimit, ka arritur pragun e krimeve kundër njerëzimit.
Ne kemi intervistuar qindra dëshmitarë, që kanë dhënë dëshmi të tmerrshme mbi brutalitetin e policisë, marrjen në pyetje nën tortura, trajtimin çnjerëzor dhe poshtërues të të arrestuarve, dhunën seksuale në burgje, frikësim dhe ngacmim në rrugë dhe në shtëpitë e njerëzve që janë kundërshtarë të regjimit.
Prindërit janë kërcënuar se fëmijët e tyre do të futen në paraburgim nga shteti. Protestuesit po humbin punën, strehimin, llogaritë bankare dhe shërbimet e tjera themelore publike. Më 17 maj 2021, Llukashenko ratifikoi një ligj që e lejon policinë të përdorë një forcë me pasoja vdekjeprurëse kundër protestuesve, duke i dhënë policëve imunitet nga ndjekja penale.
Të nesërmen e kësaj date, u bastisën zyrat e njërës prej organizatave të fundit të pavarura mediatike – TUT.BY. Problemi është se Bjellorusia nuk është anëtare e Këshillit të Evropës apo e ndonjë mekanizmi tjetër ndërkombëtar të drejtësisë. Ajo nuk është një shtet që e njeh Gjykatën Ndërkombëtare të Krimeve të Luftës IÇ.
Në këto kushte pa një rezolutë nga Këshilli i Sigurimit i OKB, ICC mund të hetojë dhe ndjekë penalisht krimet e kryera në territorin e “shteteve palë” ose nga shtetasit e tyre. Gjithsesi në shtatorin e vitit 2018, IÇ pranoi një përjashtim për situatën në Mianmar.
Kur një palë jo-shtetërore i detyron civilët të braktisin vendin e tyre, IÇ mund ta ndjekë penalisht këtë sjellje duke e cilësuar si krim kundër njerëzimit, të dëbimit dhe persekutimit. Në rastin e Bjellorusisë, mijëra civilë janë larguar për në Lituani, Letoni, Poloni dhe Ukrainë (të gjitha shtete mbi të cilat IÇ ka juridiksion), si rezultat i sjelljes shtrënguese të regjimit.
Disa u dëbuan nga vetë autoritetet, të tjerëve u tha që të largohen sa më parë ose do
të përballeshin me ndjekje penale. Të tjerët u larguan përballë rrezikut të afërt të arrestimit, dhunës dhe abuzimeve të tjera të rënda me të drejtat e njeriut.
Në nëntorin e vitit 2020, Llukashenko njoftoi se “një grup kryesor” ose 2.000 protestues duhet të “çohen në Lituani dhe Poloni”. Në dhjetor 2020, Llukashenko ratifikoi një ligj që e lejon regjimin t’i heqë shtetësinë bjellorusëve që janë kundërshtarë të tij.
Po atë muaj, Llukashenko bëri një kërcënim të qartë:“Ne nuk do të pengojmë askënd që të largohet nga vendi. Por mos harroni:Nëse largoheni nuk do të jeni në gjendje të riktheheni më!”Kështu, mesazhi i regjimit për bjellorusët është më se i qartë: qëndroni binduni regjimit, ose ikni dhe nuk do të kthehemi më.
Ndërsa kufizimet juridiksionale të IÇ, e pengojnë që të hetojë spektrin e plotë të shkeljeve në Bjellorusi – si në rastin e Mianmarit -ajo është i vetmi mekanizëm që është aktualisht në dispozicion të bashkësisë ndërkombëtare për t’i kërkuar llogari regjimit.
Ndërsa sjellja e Llukashenkos ka shkaktuar denoncime të mëdha, komuniteti ndërkombëtar duket se po rri tashmë duarkryq teksa mijëra protestues dhe aktivistë pro-demokracisë janë rrahur dhe mbyllur në burg. Ndërsa protestat vazhdojnë ta paralizojnë vendin dhe regjimi po bëhet gjithnjë e më i dëshpëruar, ne i druhemi dhunës së mëtejshme dhe gjakderdhjes që mund të shohim në të ardhmen.
Komuniteti ndërkombëtar, duhet të bëjë diçka për t’i kërkuar llogari regjimit. Me Rusinë në Këshillin e Sigurimit të OKB, nuk ka asnjë perspektivë të drejtësisë ndërkombëtare për viktimat e regjimit, përveç Gjykatës Penale Ndërkombëtare në Hagë.
Prandaj, ne i bëjmë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të mbështesë përpjekjet tona për ta hetuar çështjen nga prokurori i IÇ. Nëse rastin më minimal, efekti parandalues i një hetimi të IÇ, mund të ndihmojë në parandalimin e përshkallëzimit të mëtejshëm të dhunës nga regjimi bjellorus.
Mbështetja nga shtetet palë me Gjykatën e Hagës- në formën e një referimi shtetëror sipas Nenit 14 të Statutit të Romës – do ta nxirrte në pah çështjen, dhe do t’i jepte IÇ më shumë shtysë për të vepruar me shpejtësi dhe vendosmëri.
Burimi i lajmit: https://euobserver.com/opinion/151907
Përshtatur nga TIRANA TODAY
