Njëri nga matematikanët më të mëdhenj të shekullit XIX dhe babai i njërit prej personazheve më të dashur letrarë, Lewis Carroll, (pseudonimi i Charles Lutwidge Dodgson), u gjend në mesin e akuzave, lidhur me dyshimet se ishte pedofil. Provat në favor të akuzës: fotografimet e shumta të fëmijëve, disa portrete edhe nudo, të cilat Carroll i realizoi në një periudhë të caktuar të jetës së tij.
Pasioni për fotografinë dhe fotot me fëmijët
Carroll iu përkushtua fotografisë, me të njëjtin angazhim që u mor edhe me të gjitha disiplinat, të cilat i interesonin. Edhe pse mund të konsiderohet thjesht një amator, në kuptimin që nuk iu përkushtua fotografisë në një nivel profesional, ai, gjithsesi, e përvetësoi përdorimine aparatit si duhet, duke krijuar një portofol prej rreth 3000 imazhesh, ndërsa arriti të ketë edhe një studio të vërtetë fotografie.
Megjithatë, ky pasion u shoqërua edhe me një obsesion për subjektet e fotografive të tij: djemtë dhe vajzat e reja, duke përfshirë Hallam-in, djalin e poetit të njohur Alfred Tennyson. Por, akoma më të famshme janë fotografitë që Carroll i bëri Alice Liddell, vajzës së familjes së mikut të tij, Henry George Liddell, që ishte edhe frymëzimi për personazhin e famshëm letrar të Carroll, në librin “Liza në botën e çudirave”.
Shumë prej fotografive të Carroll, që shfaqin Alice dhe fëmijët e tjerë, mund të duken të çuditshme për sytë tanë, siç vë në dukje edhe Jenny Woolf, biografja e Carroll, në një ese të vitit 2010: “Disa nga portretet e tij – madje edhe ato ku modeli është i veshur – mund të prekin ndjeshmërinë tonë, por për standardet e kohës, ato qenë mjaft konvencionale.
Asokohe fotografitë e fëmijëve të zhveshur, shfaqeshin në kartolina apo pusullat për urimin e ditëlindjeve dhe portretet nudo – natyrisht ato të realizuara mirë – cilësoheshin si vepra artistike (…) Në epokën viktoriane, fëmijët shiheshin si simbol i një gjendje dëlirësie dhe fotografitë që i shfaqnin ata zhveshur, cilësoheshin si imazhe të vetë pafajësisë”.
A qe Carroll realisht pedofil?
Megjithatë, Woolf pranon se interesi i Carroll mund të mos ketë qenë dhe aq i pafajshëm, duke e shtyrë Vladimir Nabokov të propozojë një ngjashmëri patetike mes Carroll dhe rrëfimtarit të Lolitës. Dëshmitë e pedofilisë së mundshme të Carroll janë shumë sugjestionuese, por vështirë se mund të cilësohen shteruese.
Gannon Burgett i përmbledh qëndrimet e ndryshme në lidhje me këtë çështje, duke i etiketuar ato, në rastin më të mirë, thjesht si spekullime: “E gjithë polemika, është një debat që ka zgjatur për një shekull dhe askush nuk duket se ka bërë ndonjë përparim në ndonjë drejtim”. E megjithatë Seth Lerer, pranon debatet, por i konsideron fotografitë e Alice, motrave dhe miqve të saj, si përfaqësuese të një mode të kohës, “dëshmi të shkëlqyera të shijeve, ndjenjave dhe ndoshta edhe seksualitetit të Anglisë viktoriane”.
Pjesa më e madhe e kësaj ndjeshmërie viktoriane, ka të bëjë me “njohjen se e gjithë jeta përfshin një lojë rolesh”, dhe nga këtu rrjedhin fotografitë e përsëritura të vajzave të veshur si personazhe nga mite ekzotike dhe letërsisë, si Alice dhe motra e saj Lorina. Fotografitë e Carroll studioheshin të gjitha në detaje, si ato të fotografëve të tjerë të periudhës, si Mary Cowden Clark dhe Julia Margaret Cameron, të cilat gjithashtu fotografuan Alice Liddell, edhe pse në një moshë madhore.
Fotografitë e Cameron përfshinin fëmijë të zhveshur, me një efekt të ngjashëm me atë të Carroll – portretin e një gjendje dëlirësie, në të cilën fëmijët shfaqen si nimfa, ciganë apo krijesa të tjera, që supozohet se u përkisnin botëve parajsore, të paprekur nga të rriturit.
Duke pasur parasysh kontekstin që Woolf, Lerer dhe të tjerë përshkruajnë, është e arsyeshme që fotot e Carroll të shihen si në përputhje me shijet e kohës.
Edhe pse askush nuk sugjeron që kjo mund të jetë një justifikim për prirjet e mundshme të autorit. Fotografitë e Alice dhe fëmijëve të tjerë hapin dritaren interesante, ndonëse, ndonjëherë, jashtëzakonisht të sikletshme, të një epoke që i ka parë fëmijët në një mënyrë shumë të ndryshme nga e jona. Kjo na jep një perspektivë mbi botën e brendshme të çuditshme të Carroll, i shton një element të ri debatit mbi pedofilinë e tij të supozuar, por që, sigurisht, është shumë larg nga të ofruarit një përgjigje përfundimtare mbi këtë çështje.
Përshtati në shqip për Tirana Today, Alket Goce
