Nga Gentjan Progni/ Jemi perballur me ndryshime shume te shpejta teknologjike keto 3 vitet e fundit . Facebook ka bere disa here ndryshime te cilat kane demtuar shume portalet online , ndryshime te cilat jane arritur mbi bazen e statistikave te vendeve te zhvilluara pa pasur nje projekt per vendet ne zhvillim . Goditja qe kane marre portalet ka qene jo pak e vogel , disa here jane bere bllokime te faqeve te tyre ne facebook , disa jane detyruar te ndryshojne emrat e tyre per te ulur sadopak efektet e ketyre ndryshimeve . Por kjo nuk do te thote qe ne jemi te paster dhe portalet kane gabimet e tyre , qe nga ‘copy/paste’ nje retorike ditore , qe nga permasat e gabuara te reklamave , qe nga lajmet e shkurtra dhe pa permbajtje qe prodhojne e deri te ndertimi i faqeve te tyre teknikisht i papershtatur per ndryshimet e njepasnjeshme ne teknologjine online .
Portalet ne vend sot mbahen nga reklama lokale me pagesa te uleta , nga shantazhe me lajme te ndryshme , disa nga fitimet e “instant articles” ne facebook dhe disa kane arritur deri aty sa te perdorin menyra te ndryshme per te afruar reklamues te huaj e deri te google analytics duke prodhuar lajme ne gjuhen angleze . Perdoruesi shqiptar i internetit vleresohet 0.02$ per CPM (klikime ne baze te formules se shikueshmerise) nje vlere shume e ulet duke u krahasuar me vendet e tjera , marrim ketu shembull Maqedonine e cila vleresohet 0.22$ , Serbia 0.26$ , Mali i Zi 0.34$ . Kjo ndikohet nga shume faktor te cilet lidhen me infrastukturen e dobet te ISP (shperndaresve te internetit) qw akoma gjysmen e Shqiperise e kane me IP te lokalizuar si Tirane , te cilet nje lagje e kane me nje IP adrese , AKSHI gjithashtu te gjitha godinat e qeverise shfaqen me IP fundore te njejte , pra cdo punonjes qe perdor internet ne nje ministri eshte nje ‘user’ ne statistikat e nje portali , kjo gjithashtu lidhet edhe me kompanite e medha telefonike qe mund te kene 100 000 perdorues interneti por kane vetem 20 000 IP ne dispozicion.
Ne nuk mund te presim qe google adsense (monetizimi i kontentit nga google ne web) te na njohe sepse statistikat qe ata duhet t’i japin publikuesve te reklamave nuk do jene kurre te sakta me kete infrastukture . Por dhe kjo nuk duhet te ndikoje qe kompanite shqiptare te bejne reklamime ne facebook dhe google adwords dhe te ulin drastikisht buxhetet per portalet .
Nje portal i suksesshem duhet te kete te pakten 6 punonjes me turne te cilet duhet te jene gazetar qe arrijne te shkruajne nje lajm sipas kushteve qe duhen per ta bere ate te mire marketuar ne motorre kerkimi dhe ne facebook , ky portal duhet gjithashtu te kete nje buxhet per facebook dhe disa komponent te tjere ku kosto totale do ishte 5000$ ne muaj te cilat shume pak portale ne Shqiperi i kane dhe kjo vjen si rezultat i tregut informal . Ku nje grusht gazetaresh te mire levizin ne 6 mujor te ndryshem ne web-e te ndryshme dhe kjo sjell grafik statistikash ne forme grafiku sinusoidal me ngritje dhe renie , falimentimin e portaleve, abuzimet me lajmet per te nxjerre perfitime te pamerituara, mbyllje te domaineve dhe hapjen e domaineve te rinj pa nje historik . Historiku i domaineve ben qe google dhe facebook ta marrin seriozisht nje web , ashtu sic ka ndodhur me Balkanweb.com i cili ne fillim te keti viti ka marre ftese nga google per t’u bere pjese dhe projekt pilot per google adsense , projekt i cili do shume mund , trajnim dhe duhet pare si nje sfide e madhe per ta kaluar me sukses e keshtu per te nisur nje kapitull te ri per te gjitha mediat online ne Shqiperi . Por kjo nuk mund te ndodhe kur nje gazetar i merr 80 % te lajmeve te Balkanweb me copy/paste dhe i poston ne portalin ku punon .
Nje tjeter aspekt i reflektimit do ishte per kompanite publikuese te reklamave , te cilat buxhete shume te medha i harxhojne ne facebook dhe google adwords , ku statistikat qe marrin nga google per shtetin tone nuk jane reale , pasi shqiptaret nuk kane profile te sakta ne facebook , nuk i kane rregjistruar mbibazen e informacioneve te sakta , ku punojne , mosha , qyteti ku jetojne , shkolla qe kane mbaruar etj , ashtu sikurse ndodh dhe ne instagram , ashtu sikurse ndodh edhe ne google analytics , ku statistikat jane te bazuara ne 20 % te klikimeve te nje web-i kur kemi te bejme me moshen dhe gjinine , ku shumica e klikuesve te nje portali dalin unknown (i paverifikueshem) . Pra buxhete te medha marketingu transferohen ne bankat jashte , qe sjellin fikjen e serverave te portaleve , uljen e investimeve te portalet serioze , ulje te startup-ve dhe ikjen e elites se teknologjise se infomacionit ne Gjermani dhe vende te tjera .
Duhet nje reflektim per te bere te mundur qe ne te konkurojme me vende qe ne popullsi jane me te vogla se ne dhe investimet ne teknologjine e informacionit dhe fitimet nga remitancat ne internet i kane me te medha se vendi yne . Nje kompanie per te bere marketingun ne facebook dhe google adwords i duhet nje profesionit ads manager dhe social media manager , ku paga shkon nga 500$ – 1000$ dhe buxheti varjon nga 1000$ – 5000$ , pra me nje kosto totale nga 1500$ – 6000$ ne muaj , te gjitha keto shuma largohen nga vendi yne . E pse keto kosto te mos ishin me te uleta ne reklamim ne nje portal shqiptar ?! Ku nje portal shqiptar kerkon jo me pak se 300$ per nje muaj per nje pozicion statik banneri , ku te gjithe perdoruesit jane shqiptar dhe mbi te gjitha do perdorej per nje investim ne infrastukturen e tij dhe nje rroge per nje familje . Pse te mos te behet pak me shume presion nga keto kompani qe reklamat e tyre te mos dalin ne lajme politike dhe te pabazuara ne fakte , lajme qe perhapin dhune dhe trauma dhe keshtu portalet permiresohen per t’u bere me te konkurueshem ne tregun boteror ? Behen dhe gazetaret me te sakte ne ate cfare informojne .
Interneti na ka afruar shume me boten dhe ka rrezuar shume kufij, por po largon edhe shume para nga vendi yne , nga te rinjte dhe gjithashtu po largon eliten e programuesve ne shtete te tjera . Para te cilat po te investoheshin ne Shqiperi do e benin ate nje nga shtetet qe do kishin te ardhura te mjaftueshme per te hapur vende pune dhe per te bere investime te cilat ne nje te ardhme mund te vlejne miliona $ .
P.S : Ky artikull nuk duhet te dekurajoje ato startupe qe kemi fatmirsisht dhe ata programues qe fatmiresisht nuk kane zgjedhur te ikin ende . Por t’i ndihmoje te afrohen me shume me bizneset publikues te reklamave qe te kemi nje bashkepunim per te ardhmen e shtetit tone ne nje bote qe po shkon drejt teknologjise.
