Nga Kastriot Dervishi
***
23 korrik 1943, letër e komandës së batalionit të Shkodrës, për shtabin e përgjithshëm (ekstrakt)
...Në luftën nacionalçlirimtare të popullit shqiptar, një pjesë e madhe e Shkodrës me krahina, nuk ka qenë një faktor pozitiv. Jo vetëm që nuk ka ndihmuar luftës, por përkundrazi, një pjesë e konsiderueshme e kësaj të madhe të Shqipërisë së veriut ka penguar këtë luftë çlirimtare të popullit tonë. Shkodra me krahina, ka qenë një burim i pashtershëm fuqish reaksionare fashiste në shërbim të zaptuesit. Ka qenë rezerva më e madhe e milicëve, policëve, karabinierëve dhe vullnetarëve reaksionarë, disa prej të cilëve i kanë shërbyer dhe i shërbejnë me vetëdije fashizmit robërues, duke penguar zhvillimin e rregullt të luftës sonë antifashiste çlirimtare. Ku qëndrojnë shkaqet e kësaj fryme reaksionare të kësaj pjesë të krahinave të Shkodrës?
Dy janë shkaqet kryesore:
1-Një pjesë e klerit, verbuar nga fanatizmi fetar ose shitur te i huaji, propagandon në popullin katolik të Shkodrës e në krahina se ardhja dhe qëndrimi i Italisë në vendin tonë është forcim i katolicizmit në Shqipëri. Mbasi popullsia e Shkodrës e krahinës është në shumicë katolike dhe pasi kleri katolik ka një rrjet organizimi të përsosur, kuptohet vetvetiu se ç’helm ka mundur të lëshojë veprimtaria e propagandistike kriminale dhe antikombëtare e këtyre tradhtarëve të kombit dhe të fesë, në shpirtrat e kësaj popullsie. Që të zeje vend vepra e tyre e poshtër më mirë në vend, ata mbështesin tezën e tyre me propagandën tjetër, e cila me paraqitë lëvizjen e sotme nacionalçlirimtare të popullit tonë si një lëvizje të komunistëve dhe komunistët i paraqesin si njerëz që s’kanë as atdhe, as fe, as familje dhe që kanë për qëllim me pru URSS-në (Bashkimin Sovjetik-shënim) në vendin tonë duke vendosur komunizmin.
2-Mbrapa mbeturinave politike që qëndrojnë në zakonet patriarkale të këtyre viseve, qenia e bajraktarëve dhe e bejlerëve feudalë ka qenë një faktor negativ në zhvillimin e ndjesive kombëtare…Popullsia e krahinave të Shkodrës ka ra viktimë e intrigantëve dhe e tradhtisë së kolonës së pestë…
Çetat partizane të ushtrisë nacionalçlirimtare lëvizën në sektorin e ngushtë të Postribës, Rrjollit, Grizhës dhe Reçit. Popullsia e këtyre viseve ku lëvizin çetat tona, e simpatizon luftën, por qenia e tyre afër Shkodrës dhe frika e ndonjë reaksioni e bëjnë me na qitë pengesa serioze.
Pas rënies së Musolinit, ballistët shkodranë morën zemër dhe u arratisën në këto vende. Këtu kanë bërë mjaft për me e penguar luftën me parullat e tyre disfatiste, me intrigat dhe me propagandën antikomuniste të neveritshme. Çështja e shenjës partizane (ylli i kuq) paraqitet prej tyre si një gjë që lë të kuptohet se komunistët luftojnë me pru Rusinë në vendin tonë dhe me vendosë komunizmin. Disa prej tyre thonë se komunistët nuk kanë as familje, as atdhe, as fe e as parulla të tjera shpifëse dhe të poshtra të përdorura pa kursim nga fashizmi.
