“Toka e Shqipërisë po pakësohet”, kjo është shprehja e cila më së miri mund ti përshtatet situatës në të cilën vendi i vogël ballkanik, po kalon si pasojë e ndryshimeve klimatike dhe zhvillimit urban të shfrenuar dhe të parregulltat, shkruan phys.org.
I moshuari Asim Krasniqi shikon me ankth, ndërsa deti Adriatik zvarritet gjithnjë e më pranë bregut të tij të një plazhi në Shqipëri, një vend me një ritëm alarmues të erozionit bregdetar.
“Jam nostalgjike për mënyrën se si ky vend ka qenë,” tha 70-vjeçari për AFP, duke kujtuar kur plazhi në Qerret, në perëndim të kryeqytetit, ishte më i madh dhe tërhiqte shumë turistë të huaj. “Sot gjithçka është degraduar,” tha ai.
Ambjentalistët thonë se një përzierje e rrezikshme e ndryshimeve klimatike dhe zhvillimi urban i shfrenuar dhe i parregulluar janë pjesë e zhdukjes së shpejtë të bregdetit në vendin e varfër ballkanik.
“Deti ka gëlltitur bregun, po hakmerret ndaj njeriut, i cili ka shkatërruar natyrën”, tha Sherif Lushaj, një specialist mjedisor në Universitetin Polis në Tiranë.
“Fenomeni fillestar “i panjohur” është bërë shumë më serioz në vitet e fundit”, tha Lushaj për AFP.
Më tej në veri përgjatë bregut, pranë ndërtimeve të betonit në qytetin turistik të plazhit të Shëngjinit, dhjetëra trungje pemësh po kalojnë në ujë, një kujtesë se ka qenë një pyll midis detit dhe lagunës Kune.
Laguna tani është e kërcënuar, gjithnjë e më pak e mbrojtur nga një rrip i hollë toke që po zhduket shpejt.
Sapo u vendosën në dunat e rërës, bunkerët bërthamorë të ndërtuara gjatë epokës komuniste të diktatorit Enver Hoxha po ashtu mezi dalin mbi ujë. Të tjerë janë zhytur në det.
“Nga 427 kilometra (265 milje) të bregdetit të Shqipërisë, “154 janë të prekur nga erozioni”, tha ministri i Mjedisit Blendi Klosi.
“Ndonjëherë i ndjeshëm, përparimi i detit në zona të tjera ka arritur një ritëm të frikshëm prej 20 metrash në vit. Pranë Shëngjinit, ai ka përfshirë “rreth 400 metra tokë gjatë 15 viteve të fundit”, tha ministri.
Zhdukja e kafshëve të egra
“Ky vend do të zhduket nëse shteti nuk merr masat e nevojshme,” tha Osman Demi, një peshkatar në të gjashtëdhjetat e tij i cili kujton “natën e tmerrshme” të 31 dhjetorit 2009, kur përmbytjet e papritura zhytën fshatin e tij.
“Shkatërrimi i kësaj lagune do të ishte një katastrofë”, tha kolegu i tij Albert Pati, duke shtuar se në disa vende plot me peshq, “uji tashmë është i vdekur”.
Së shpejti, nëse nuk bëhet asgjë, njerëzit që jetojnë këtu do të largohen gjithashtu. Ka dy mijë shtëpi të cilat i kërcënojnë ujërat, sipas Jak Gjini, përgjegjës për çështjet e mjedisit në komunën e Lezhës, që mbulon Shëngjinin. “Situata është dramatike,” tha ai.
Çdo gjë po punon në favor të pushtimit të detit. Ka ndryshime klimatike, me stuhitë gjithnjë e më të dhunshme të dimrit që e shtyjnë ujin edhe më tutje.
Pastaj, shpyllëzimi masiv i Shqipërisë, nxjerrja e rërës nga lumenjtë dhe urbanizimi i shfrenuar përgjatë bregdetit kanë bërë punën e tyre.
Pothuajse i braktisur në dimër, Shëngjini priti 15,000 vetë gjatë verës, ndërsa pushuesit dhe stafi sezonal marrin vendbanime në blloqe të ndërtesave të betonit shumëkatësh, të ndërtuara në tokën ranore të lagunës.
Ata që kanë investuar këtu janë “bosët”, tha një peshkatar me një buzëqeshje enigmatike. Këta “bosët” ndërtojnë pa leje, të cilat ata marrin pasi ndërtesa është ngritur duke përdorur ryshfet gjatë fushatave zgjedhore, ose para të gatshme.
‘Ligji i më të fortëve’
“Njerëzit kanë frikë të mposhtin interesat e të fuqishmëve, dhe ligjin e më të fortëve. Këto ndërtime janë rezultat i presionit të ushtruar nga individët për të ndërtuar pa marrë parasysh planifikimin urban”, tha Gjini.
Ato u ndërtuan pa autorizim nga pronarët e vilave ose hoteleve në bregdet, të cilët shpresonin të mbrojnë pronën e tyre nga erozioni – por duke bërë kështu, ata thjesht e zhvendosën problemin në ndërtimet fqinje.
“Ata kanë ndryshuar rrymat, duke e rënduar problemin,” tha ai. Ministri Klosi premton se “të gjitha ndërtimet ilegale në det do të shkatërrohen dhe përgjegjësit do të dënohen”.
Por edhe ky veprim i paprecedent nuk do të ishte i mjaftueshëm, sipas Eglantina Bruci, specialiste e ndryshimeve klimatike për Programin e Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara në Tiranë.
“Zgjidhja e vetme … do të ishte ndërtimi i strukturave të shkëmbinjve paralel me bregdetin dhe rimbushjen e dunave”. Dhe si përfundim na mbete të themi se “Toka e Shqipërisë po pakësohet”.TIRANA TODAY
