Nga Michael Müller
Zbulime në jetën e përditshme në vendin më të ri evropian.
Asnjëri nga ata që kalojnë në mesditë nëpër rrugët e Shqipërisë, duke biseduar ose duke ngrënë dhe pirë në një lokal apo kafene, nuk e kalon moshën mbi 30 vjeç. Kështu mund të themi që Shqipëria është vendi me popullsinë më të re në Evropë. Por kjo është vetëm gjysma e historisë, thotë Sevian. “Në të vërtetë, do të ishim edhe më të rinj, nëse vajzat dhe djemtë nuk do të shkoni jashtë vendit të tyre pas diplomimit nëpër universitete. Kështu mund të them që edhe për disa vjet Shqipëria mund të ketë mesatarisht një popullsi të re”, shkruan neues-deutschland.de.
“Ai kishte qenë në Itali për katër vjet, por tani ishte kthyer dhe ka një grua e dy fëmijë. Rastësisht, tifozët e skuadrës së Juventus nuk flasin vetëm italisht, por gjithashtu, si pothuajse të gjithë këtu, flasin edhe gjuhën angleze.
Po, gjithnjë e më shumë unë dua ta kthej vëmendjen “nga vajzat dhe bijtë e humbur”, të cilët ikën nga “bastioni shpirtëror, i fundit stalinist në Evropë” i shkatërruar kohët e fundit, që nga 1991 e në vazhdim.
Kështu përshkruan, pa dhënë asnjë shifër për Durrës, Mirela Kapllani, 32 vjeç, nga administrata e qytetit. Me të vërtetë mund të jetë joshëse për të provuar fatin tuaj me euro, paund ose dollarë të ruajtur në shtëpi, të cilat tani kanë kapitalizëm drithërues. E anasjellëta e kësaj është se transferimet në valutë të punëtorëve shqiptarë nga jashtë vendit po pakësohen dhe se shumica e kalorësve me fat kalojnë së shpejti në falimentim.
Shqipëria nuk është e vetme si vend me popullsi të re, pasi edhe Kosova është edhe vendi i dytë më i varfër në Evropë që ka një popullsi të re në moshë.
Por jeta e përditshme relativizon statistikat nganjëherë. Në Shqipëri, kjo e bën këtë në një kuptim të dukshëm pozitiv. Shqipëria kështu është një vend më i varfër se fqinjët, si Maqedonia, Mali i Zi, Bosnje-Hercegovinë apo edhe Kosova. Në kryeqytetin e Tiranës, shikon shumë makina “Mercedes”, pothuajse si në Bukuresht. Jo vetëm rrugët, por edhe restorantet janë mbushur me shumë persona në mbrëmje. Spërkatja e fasadave të shtëpive me ngjyra duket se po zhvillohet në një prirje kombëtare. “Unë e kam bërë këtë për gati tre vjet”, thotë Elvin Bianku, 27 vjeç, të cilin e takova në Durrës në një dyqan qoshe të paneluar. Ai ka diplomë si dizajner grafik.
Një shëtitje nëpër Durrës është pra e mirë për shumë zbulime të përditshme. Dhe ka shumë për të folur: në port, vinça “TAKRAF”, “Made in GDR”; amfiteatri romak me 20.000 vende të zbuluara rastësisht në vitet 1970 dhe ende nuk është gërmuar tërësisht; një shëtitore me një luftëtar të luftës për liri, hotelet e shfrenuara dhe ndërtesat e banimit.
Ka shumë për të përjetuar për eksploruesit. Por jo vetëm në Durrës, por në mbarë vendin. Nuk është kjo përzierje frymëzuese e maleve të përafërt, maleve të gjera të butë dhe bregdetit të Mesdheut. Dhe mbi të gjitha janë këta vetë shqiptarë. Për dy mijëvjeçarë ata vendosen këtu në një kënd shpesh misterioz. Domethënë në rrjedhën e politikës së madhe të Evropës Juglindore të pushtetit të romakëve, bizantinëve dhe osmanëve, venezuelasve dhe italianëve, rusëve, më vonë jugosllavëve, pastaj sovjetikëve dhe kinezëve. Dhe ata madje mbajtën gjuhën e tyre unike, të cilat nuk i përkasin asnjë familje tjetër të zgjatur indo-evropiane.
Ishte dhe është një lloj izolimi i përhershëm. Kjo, sigurisht, prodhon një ose tjetra çudira. Nga njëra anë ka një naivitet të caktuar për të huajt, pranon Elvana Ahmeti, 42 vjeç, lektore e sociologjisë në Universitetin e Durrësit. Nga ana tjetër, ekziston edhe një tendencë e ekzagjeruar për tu konsideruar në mbarë botën.
Së pari, ajo i referohet “skandalit piramidal” në fund të viteve 1990. Qindra mijëra njerëz kishin rënë pre e fondeve të dyshimta për investime të huaja që premtonin se do u jepnin dyfishin e shumës së depozituar pas një kohë. Shumë shqiptarë humbën e besimin e tyre. E dyta, sipas Ahmetit, bëhet e qartë në përpjekjen për ta sjellë Shqipërinë në publik dhe tekstet në një valë me shfrytëzime dhe njerëz të njohur ndërkombëtarisht.
Të huajt shpesh e shikojnë situatën si të çuditshme dhe qesharake. Por në një farë mënyre rezonon me disa dëshira të caktuara, të cilat gjithashtu nuk janë të pakëndshme për disa shqiptarë. Këtu është një shembull mjaft joshës: hoteli Tiran ka dekoruar muret e hotelit me foto të personave të famshëm ndërkombëtarë, të cilët thuhet se janë shqiptarë. Ndër to dhe Nënë Tereza dhe Ferid Murad. Madje ajo ishte vlerësuar me Çmimit Nobel të Paqes. I dyti, një profesor, që iu dha Çmimi Nobel në Mjekësi në vitin 1998. Meqë emri i tij, padyshim, është më pak i njohur, karptina e lavdëron atë në detaje si një studiues bazë për pilulën “Viagra”.
Murgesha dhe “babai” “Viagra”, është në fakt një shaka e mjaftueshme. Por ai vazhdon me lidhjet thuajse të ngushta shqiptare. Murad u lind në Shtetet e Bashkuara në vitin 1936, ku babai i tij emigroi në vitet 1920, nga Gostivari i Maqedonisë. Ngjashëm, rasti është me Anjeze Gonxha Bojaxhitu, më vonë Nënë Tereza. Ajo ka lindur në Üsküp Otoman, kryeqytetin maqedonas Shkupi.
Natyrisht, nuk ka portret të Enver Hoxhës në këtë lobi të hotelit; njeriu që e kishte bërë Shqipërinë një lloj Koreje të Veriut Evropiane për më shumë se katër dekada. TIRANA TODAY
