Është i mirënjohur tanimë fakti, se si shkrimtari i shquar rus Leon Tolstoj, nuk e pëlqente aspak Uilliam Shekspirin dhe veprat e tij, duke arritur deri aty sa ta përshkruante Bardin anglez si një shkrimtar të parëndësishëm, pa asnjë frymë morali.
Në fakt, shkrimtari rus, autor i kryeveprave të tilla si Ana Karenina, nuk i kishte të rralla përcaktime të tilla negative ndaj kolegëve të tij. Nuk duhet harruar se si ai është ndërkryer kundër dy prej shkrimtarëve më të mëdhenj rusë Aleksandër Pushkin dhe Anton Çehov. Qëndrimi i Tolstoit ndaj Pushkinit është mjaft paradoksal.
Duket se Tolstoi e mohonte pozitën e këtij të fundit, në mesin e shkrimtarëve të trashëgimisë kulturore ruse, duke besuar se poezia e tij nuk kishte asnjë vlerë.
Megjithatë pavarësisht nga kjo, disa kritikë, por edhe vetë Tolstoj, kanë theksuar në mënyrë të përsëritur ndikimin e Pushkinit mbi veprat e Tolstojit.
Prandaj mund të thuhet, se ndërsa Tolstoi e cilësonte të vogël poezinë e Pushkinit, ai kishte shumë respekt për të si shkrimtar në prozë, duke ndjerë se vizioni i artit letrar që Pushkini përhapte, do të ishte diçka të cilën duhej ta aspironin të gjithë shkrimtarët e mirë.
Është njëlloj sikur për Tolstojin të kishin ekzistuar “dy Pushkinë”, thotë historiani i letërsisë Boris Ajkenbaum. I pari ishte poeti i dashur universal, por që për Tolstojin nuk kishte kurrfarë rëndësie, tjetri ishte mësuesi frymëzues i autorit të romanit të famshëm “Lufta dhe Paqja”.
Pushkini ishte gjithashtu një admirues i Shekspirit, në të njëjtën masë që Tolstoji e përçmonte. Kjo është ndoshta një nga arsyet e urrejtjes së Tolstoit ndaj njërit prej dy Pushkinëve.
Po Çehovi? Tolstoi e njihte personalisht këtë të fundit. Respektoheshin dhe e admironin njëri-tjetrin, por kjo nuk e pengoi Tolstojin të kritikonte ashpër Çehovin. Sipas Tostojit, Çehovi qe një artist i madh, veprat e të cilit do të duhet të rilexohen shumë herë. Me përjashtim të dramave të tij.
Njëherë i tha Çehovit: “Një dramaturg duhet ta marrë për dore spektatorin dhe ta çojë në drejtimin që ai dëshiron. Dhe ku mund ta ndjek unë personazhin tuaj? Drejt divanit në sallon, pasi personazhi juaj s’ka vend tjetër ku të shkojë!”.
Peter Gnedish kujton se çfarë ka thënë Çehov në lidhje me marrëdhënien e tij me Tolstojin:”Kohët e fundit e takova Tolstojin në Gaspra. Ai dergjej në shtrat për shkak të sëmundjes. Ndër të tjera, foli për mua dhe veprat e mia. Kur unë isha gati ta ndahesha prej tij, ai më kapi nga dora dhe më tha: “Më jepni puthjen e lamtumirës”.
Ndërsa u përkula për ta takuar, më pëshpëriti në vesh, me zërin ende e fortë të një njeriu të moshuar: “Ju e dini, unë i urrej komeditë e tua. Shekspiri ishte një shkrimtar i keq, dhe unë i konsideroj komeditë tuaja edhe të këqija se të tijat!”.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
