Nga: Talha Köse “Daily Sabah”
Presidenti Rexhep Tajip Erdogan prezantoi kohët e fundit në Ankara Planin e ri të Veprimit mbi të Drejtat e Njeriut. Dokumenti novator që i jep përparësi “lirisë së individit, shoqërisë së fortë (dhe) një Turqie më demokratike”, u bë publik pas 2 vitesh konsultime dhe kërkimesh intensive.
Misioni jetik i Ministrisë turke të Drejtësisë për të formuluar një plan të përditësuar dhe vizionar konsiderohet si një kontribut në kushtetutën e re civile, e cila është planifikuar të miratohet në vitin e 100-të të themelimit të Republikës së Turqisë, pra në vitin 2023.
Koha e njoftimit të këtij plani, sinjalizon gjithashtu edhe axhendën e re të reformave të presidentit Erdogan. Në politikën turke, shumë udhëheqës kanë ëndërruar të hartojnë një kushtetutë të re civile. Por shumë përpjekje për ta hartuar një të tillë kanë dështuar.
Për shembull, Partia qeverisëse për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) u përpoq të diskutonte mbi këtë proces në vitin 2016, por për shkak të zhvillime dramatike të atij viti nuk pati mundësi.
Një kushtetutë e re ka qenë gjithnjë një nga qëllimet kryesore të Erdoganit. Në fjalën e tij të rastit, Erdogan tha se “plani i veprimit që ne do të shpjegojmë sot, është një shembull i vullnetit tonë për ndryshim dhe reforma, që do të vazhdojë edhe në të ardhmen”.
Ai gjithashtu nënvizoi se mbrojtja e të drejtave të njeriut dhe dinjitetit, do të jetë në fokusin kryesor të kushtetutës civile të Turqisë. Dokumenti në fjalë, e vë theksin tek riorganizimi i institucioneve shtetërore dhe sistemin ligjor, duke i dhënë përparësi të drejtave dhe dinjitetit universal të njeriut.
Mes të tjerash në dokument thuhet:“Të drejtat që janë jetike për ekzistencën e një qenie njerëzore janë në zemër të një shteti të sunduar nga ligji. Thelbi moral dhe legjitimiteti i shtetit të së drejtës qëndrojnë tek vlerat universale dhe në perspektivën e të drejtave dhe lirive. Kjo i jep një shteti me një kushtetutë tiparin e tij shtetëror kushtetues,dhe e kthen sundimin përmes ligjit në shtetin e së drejtës”.
Kritika kryesore
Gjatë viteve të fundit, Erdogan dhe kabineti i tij janë kritikuar nga disa qarqe vendase dhe ndërkombëtare për prapësimin e disa parimeve demokratike dhe një axhende reformash.
Dokumenti i shpallur përfshin nëntë qëllime, 50 qëllime dhe 393 aktivitete, gjë që është një shenjë e rëndësishme për kthimin e reformave në një drejtim demokratik.
Veprime më konkrete dhe praktike, pritet që të pasojnë këtë plan veprimi. Ndërkohë gjatë javëve të ardhshme, pritet të shpallet një axhendë e re e reformave ekonomike. Dokumentet e shpallura deri tani mund të nënkuptojnë ndryshime jetike në axhendën e politikave të Erdoganit dhe Aleancës Popullore. Por ato sinjalizojnë një skemë të qartë mbi reformat që do të ndërmerren në të ardhmen.
Qëndrueshmëria, përfshirja dhe praktika do të përcaktojnë suksesin e axhendës së reformave. Erdogan e ka vendosur nevojën e bashkëpunimit për të hartuar një kushtetutë të re si prioritetin e tij kryesor për vitin 2023, kur dhe do të kremtohet 100-vjetori i themelimit të Republikës Turke, dhe në të njëjtën kohë është viti kur do mbahen zgjedhjet presidenciale.
Zërat kritikë
Disa parti të opozitës dhe kritikat e ndërkombëtarëve ndaj Turqisë, e portretizuan planin e veprimit si një hap drejt ndryshimit të kontekstit të debateve politike në vend. Gjithsesi nga opozita, nuk është bërë asnjë kritikë që të ketë lidhje direkte me përmbajtjen e dokumentit.
Disa të tjerë e kanë sulmuar dokumentin si jopraktik. Dokumenti mund të mos jetë në gjendje që të rregullojë të gjitha problemet dhe të adresojë të gjitha kritikat, por drejtimi i axhendës së politikave do të riformatohet në ditët në vijim.
Përkundër të gjitha kundërshtimeve, ekspertët e ligjeve e vlerësuan dokumentin dhe planin e lidhur me të. Përpara se ta bënte publik dokumentin, Erdogan u këshillua me aleatin e tij politik Xhevlet Bahçeli, kryetarin e Partisë së Lëvizjes Nacionaliste (MHP).
Ky i fundit deklaroi gjithashtu mbështetjen e tij mbi idenë e një kushtetute të re. Përpara se të hartonte draftin, Ministria e Drejtësisë u konsultua me shumë palë të interesuara. U mbajtën shumë tryeza ekspertësh dhe takime konsultative, gjë që është një shenjë premtuese për të ardhmen e vendit.
Ndërkohë, dokumenti e vë shumë theksin në përdorimin e procedurave të drejta dhe të ndershme në administrimin e shtetit të së drejtës. Për shembull, theksi i dokumentit tek garancitë procedurale dhe parimet për një gjykim të sigurt dhe të drejtë janë pikat kryesore të rëndësishme.
Për analistët e politikës turke, plani i të drejtave dhe diskutimet e reja mbi kushtetutën civile janë emocionuese dhe premtuese. Një kushtetutë e re për të zëvendësuar Kushtetutën aktuale të vitit 1982, e cila u hartua me urdhër të juntës ushtarake, është vonuar me gjithë ciklin e ndryshimeve.
Turqia ka nevojë për një kushtetutë të re civile që të përmbushë nevojat e shekullit XXI. Është e nevojshme që ky plan të përshëndetet dhe të shpresojmë që ai të vihet në veprim.
Të gjithë aktorët politikë, përfshirë opozitën, janë gjithashtu përgjegjës dhe duhet të jenë pjesë e këtij procesi.
Shpresojmë që Aleanca Popullore në qeverisje dhe partitë e opozitës, të mund t’i bashkohen procesit të hartimit të një kushtetute të re dhe më moderne, që është në përputhje me parimet e përmendura në planin e veprimit.
Burimi i lajmit: https://www.dailysabah.com/opinion/columns/turkey-must-come-together-for-new-civilian-constitution
Përshtatur nga TIRANA TODAY
