Një studim i pashembullt mbi statistikat e jetëgjatësisë tek primatët njerëzorë dhe jo-njerëzorë, ka konfirmuar se ne ndoshta nuk do të mund ta ngadalësojmë shpejtësinë me të cilën plakemi, dhe kjo për shkak të kufizimeve biologjike.
Studimi në fjalë tentoi të provojë hipotezën e “shkallës së pandryshueshme të plakjes”, e cila thotë se një specie ka një normë relativisht fikse të plakjes në moshë madhore. Një bashkëpunim ndërkombëtar i shkencëtarëve nga 14 vende, përfshirë Hoze Aburton nga Qendra Leverhulme në Oksford për Shkenca Demografike, analizoi të dhënat specifike për moshën e lindjes dhe vdekjes që shtrihen në shekuj dhe në disa kontinente.
Studimi i drejtuar nga Fernando Kolshero, Universiteti i Danimarkës Jugore dhe Suzan Alberts e Universitetit Djuk në Karolinën e Veriut, SHBA, ishte një përpjekje e madhe që synoi të monitoronte për disa dekada popullatat e egra të primatëve.
Aburto thotë: “Gjetjet tona mbështesin teorinë se në vend se ta ngadalësojnë ardhjen e vdekjes, më shumë njerëz po jetojnë shumë më gjatë, për shkak të zvogëlimit të vdekshmërisë tek moshat më të reja. Ne krahasuam të dhënat e lindjes dhe vdekjes tek njerëzit dhe primatët jo-njerëzorë, dhe pamë se modeli i përgjithshëm i vdekshmërisë ishte i njëjtë tek të gjithë. Kjo sugjeron se janë faktorët biologjikë, dhe jo ata mjedisorë, që kontrollojnë në fund të fundit jetëgjatësinë”.
Sipas tij, statistikat konfirmuan se individët sot jetojnë më gjatë,teksa shëndeti dhe kushtet e jetesës përmirësohen, gjë që çon në rritjen e jetëgjatësisë në të gjithë popullsinë. “Sidoqoftë, një rritje e madhe e niveleve të vdekjes, me kalimin e viteve dhe afrimin e moshës së thyer, vërehet tek të gjitha speciet”-thekson ai.
Debati mbi sa mund të jetojmë, e ka ndarë prej dekadash komunitetin shkencor. Disa studiues argumentojnë se jetëgjatësia e njeriut nuk ka asnjë kufi, ndërsa të tjerët thonë të kundërtën. Por ajo që ka munguar është studimi që krahason jetë gjatësitë e popullatave të shumta të kafshëve dhe njerëzve, për të kuptuar se çfarë e nxit vdekshmërinë.
“Studimi ynë e plotëson këtë boshllëk. Ky koleksion jashtëzakonisht i larmishëm të dhënash na dha mundësi të krahasonim ndryshimet e vdekshmërisë si brenda ashtu edhe midis specieve”- thotë Aburto.
Ekipi analizoi të dhënat nga majmunët, të afërmit tanë më të afërt gjenetikë. Konkretisht u analizua informacioni nga 30 specie primate, 17 të egra dhe 13 në kopshtet zoologjike, duke përfshirë gorillat, babuinët, shimpanzetë dhe guenonet.
Ai shqyrtoi të dhënat e lindjes dhe vdekjes nga nëntë popullata të ndryshme njerëzore në Evropën e shekullit XVII deri në të XX-të, nga Karaibet dhe Ukraina, dhe në dy grupe mbledhëse gjahtarësh midis viteve 1900 dhe 2000.
Të gjitha grupet e të dhënave të shqyrtuara nga ekipi, zbuluan të njëjtin model të përgjithshëm të vdekshmërisë:Një rrezik të lartë të vdekjes gjatë foshnjërisë, që bie me shpejtësi në vitet adoleshencës, dhe që mbetet i ulët deri në moshën e pjekurisë së hershme, dhe më pas rritet vazhdimisht në kalimin e moshës.
Hoze Aburto thotë: “Gjetjet në studimin tonë konfirmojnë që në popullatat historike, jetëgjatësia ishte e ulët sepse shumë njerëz vdiqën të rinj. Por ndërsa vazhduan përmirësimet mjekësore, sociale dhe mjedisore, jetëgjatësia u rrit. Në ditët e sotme gjithnjë e më shumë njerëz sot po jetojnë më gjatë. Por trajektorja drejt vdekjes në pleqëri nuk ka ndryshuar. Pra përparimet mjekësore nuk kanë mundur që t’i mposhtin kufizime biologjike”- thotë ai.
Burimi i lajmit: https://medicalxpress.com/news/2021-06-longer-lifespan-result-dying-young.html
Përshtatur nga TIRANA TODAY
