Kultivimi dhe trafikimi i kanabisit, është një biznes miliarda dollarësh për mafien shqiptare. Shqipëria është shndërruar në një nga prodhueset më të mëdha të drogës në botë, e favorizuar nga korrupsioni, drejtësia e dobët dhe varfëria e shumëpërhapur. Nën presionin e BE-së, qeveria i ka shpallur luftë mafies së kanabisit. Por a do të ketë sukses?
Nga: Philipp Grüll dhe Karl Hoffmann
Në Shqipëri, njerëzit në shumë zona janë të varfër, standardi i tyre i jetesës është jashtëzakonisht i ulët, dhe ku mungojnë gjërat më elementare. Megjithatë, në vend ka pasur ndryshime të mëdha me kalimin e viteve, me një luks të jashtëzakonshëm, të financuar nga një industri e paligjshme miliarda dollarëshe.
“Shqipëria ka dy burime kryesore të të ardhurave:paratë që shumë emigrantë transferojnë tek familjet e tyre, dhe së dyti paratë që vijnë nga ekonomia ilegale, të cilat fitohet veçanërisht përmes trafiqeve”-thotë gazetari investigativ shqiptar Artan Hoxha.
Parahistoria e Shqipërisë
Shqipëria ka qenë prej kohësh si një burg për qytetarët e vet. Enver Hoxha e sundoi vendin që nga viti 1944. Dy vjet më vonë ai shpalli Republikën Popullore Socialiste të Shqipërisë. Diktatori komunist, internoi dhe vrau aktivistët e opozitës. Shërbimi i tij i sigurisë terrorizoi popullin.
Kryeministri nis ofensivën e parë
Fuqia e mafies së kanabisit është e pafundme. Por për kryeministrin shqiptar Edi Rama, kjo situatë do të merrte fund shumë shpejt. Ai nisi të qeverisë vendin në vitin 2013, kur dhe u zotua publikisht se t’i jepte fund këtij fenomeni. Në qershorin e vitit 2014, ndodhi edhe përplasja e parë e madhe midis shtetit dhe mafies – në Lazarat, një fshat në jug të vendit.
Sikurse u shpreh vetë Rama, lordët e drogës atje u mundën. Pas 5 ditësh rrethimi, policia sekuestroi më shumë se 70 tonë marijuanë dhe shkatërroi 133.000 bimë të tjera. Pati dhjetëra arrestime. Aksioni u zhvillua pak përpara vendimit të BE-së, nëse Shqipëria duhet të merrte apo jo statusin e vendit kandidat.
Lazarati u shkretua, prodhimi i drogës vazhdon pa u pakësuar
Natyrisht që bosët e drogës nuk u kapën në atë aksion. Vetëm disa fshatarë, familjet e të cilëve jetonin me kultivimin e kanabisit, përfunduan në burg. Qyteza e Lazaratit – e quajtur si qendra e kanabisit në media – tashmë është bosh. Papunësia është shumë më e lartë se në pjesën tjetër të Shqipërisë , që gjithsesi mbetet e lartë në nivelin 14 për qind.
Si për t’i përkeqësuar gjërat, objektivi i reduktimit të ndjeshëm të trafikut të drogës nuk u përmbush dot. Prodhimi i kanabisit vazhdoi në mënyrë të pandërprerë në vitet 2015- 2016. Këtë vit, qeveria shqiptare njoftoi sërish një plan veprimi – dhe sërish nën presionin e BE. Vetëm nëse bosët e drogës luftohen në mënyrë efektive, mund të ketë negociata me Shqipërinë për anëtarësimin në union. Një sipërmarrje e vështirë.
Plani-veprim me buxhet të ulët
Vetëm në muajt e parë të vitit 2017, rreth 20 tonë marijuanë u konfiskuan në Detin Adriatik pranë qytetit-port të Barit, pika më e afërt midis Shqipërisë dhe Italisë. Po aq sa në vitin 2016 në rajonin e Puljas. Dhe kjo është meritë e një njësie prej 200 rojesh bregdetare italiane të armatosura rëndë, të cilët kërkojnë ditë-natë në det trafikantët e drogës me skafet e tyre të shpejtë.
Mbikëqyrje ajrore nga policia shqiptare
Disa muaj më parë, policia shqiptare filloi ndërkohë edhe mbikëqyrjen e territorit nga ajri- por me rezultate të dobëta. Veçanërisht në zonat e largëta malore kultivohet ende kanabis. Fushat mund të zbulohen vetëm nga ajri. Pas rizgjedhjes së suksesshme për një mandat të ri qeverisës qershorin që shkoi, kryeministri Rama dëshiron që më në fund të zhdukë biznesin ilegal të drogës. 2017-a duhet të mbahet mend si viti në historinë e Shqipërisë, ku mafia e kanabisit u shkatërrua.
“Të pastrosh institucionet e korruptuara, do të thotë t’i modernizosh ato, besoj se njerëzit sillen ndryshe në sisteme të ndryshme, dhe unë gjithmonë përdor një shembull:Asnjë shqiptar që jeton në Gjermani nuk mund ta imagjinojë që një ditë të dalë nga shtëpia, të hipë në makinë dhe udhëtojë pa vënë rripin e sigurimit – këtu, nga ana tjetër, është normale që ne të shohim gjermanët që udhëtojnë pa rrip. Prandaj është e rëndësishme të ndërtohet një sistem,ku njerëzit të ndryshojnë sjelljen e tyre”- thotë kryeministri Rama.
Hetime serioze?
E gjitha i ngjan një ofensivë e madhe. Por jo të gjithë besojnë në seriozitetin e saj. Ata që qenë shumë të zellshëm në luftën kundër mafias së drogës, u përplasën me drejtuesit e policisë, dhe në fund madje u detyruan të largohen nga Shqipëria – sikurse është edhe rasti i oficerit të antidrogës Dritan Zagani, i cili ka qenë i papeur në luftën kundër këtij trafiku.
Tani ai është azilant në Zvicër. Kjo sugjeron që edhe oficerë të lartë të policisë janë të përfshirë në trafikun e drogës. “Banesa ime u kontrollua, më sekuestruan materialet e punës: kamerat, kompjuterin im dhe të fëmijëve, dhe kërkuan materiale elektronike si USB, pajisje të ndryshme ruajtjeje, gjithçka që kisha, madje edhe telefonat m‘u sekuestruan. Deri më sot, nuk më është kthyer asnjë prej tyre, dhe kur familja ime u kërcënua me jetë, gjithçka përfundoi për mua. Tre fëmijët e mi janë më të rëndësishëm se jeta, puna ime dhe gjithçka tjetër në botë”- thotë Zagani.
Tregu i kanabisit mbetet i pakontrollueshëm
Megjithatë, plani më i fundit i veprimit të qeverisë, duket se ka pasur sukseset e para. Fotot e fundit nga ajri, tregojnë një sipërfaqe më të vogël të kultivuar me kanabis. Por kjo më tepër, për shkak të stoqeve të mëdha të drogës që ka ende në duar mafia. Pra, policia vazhdon të arrestojë fermerët e vegjël, hallkën më të dobët në zinxhirin e trafikut.
Shumat më të mëdha të parave, fitohen nga mbështetësit dhe organizatorët. Dhe ata nuk janë kapur ende. Në fakt, tregu shqiptar i kanabisit është i pakontrollueshëm.
“Fakti që policia shqiptare, greke dhe ajo italiane kanë kapur mesatarisht nga 1 ton kanabis çdo ditë, nga janari e deri në mesin e muajit maj, flet për sasinë vërtetë të madhe të kultivuar me drogë vitin e kaluar, dhe kjo është veçmas sasive të mëdha të kanabisit të sekuestruara. Kjo do të thotë se sasia e kanabisit që shkon drejt Bashkimit Evropian mbetet domethënëse”- shprehet gazetari Hoxha.
Një problem politik
Kanabisi dhe Shqipëria – kjo është historia e fermerëve të varfër, mafias dhe korrupsionit. Por mbi të gjitha, problem i kanabisit sillet rreth politikës. “Kanabisi ka lindur në Shqipëri si një problem politik, ka mbetur një problem politik dhe ka pasur mbështetje politike, është luftuar apo toleruar, në varësi të llogarive politike, dhe zhvillimi i vitit të kaluar, dëshmon edhe një herë se kanabisi lidhet fuqimisht me politikën”- theksoi me tej Hoxha. Sipas tij nëse sasi të mëdha droge u prodhuan në Shqipëri vitin e kaluar, kjo sepse situata politike e lejoi këtë fenomen.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
