Shqiptarët janë ndër më të palumturit në Europë.
Në raportin e përvitshëm të Lumturisë, të publikuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara, Shqipëria ka humbur një pozicion, duke u renditur në vendin e 91 nga 146 shtete gjithsej.
Nga vendet e Europës, Shqipëria lë pas Maqedoninë e Veriut (92), Turqinë (102) dhe Gjeorgjinë (106).
Bosnjë-Hercegovina dhe Mali i ZI kanë përmirësim në Indeksin e Lumturisë me 4 pozicione, duke u renditur përkatësisht në vendin e 63-të dhe 71.
E kundërta ka ndodhur me Serbinë, ajo renditet në vendin e 47-të, nga vendi i 43-të një vit më parë.
Raporti i Lumturisë (World Happiness Report), i cili është një botim i Rrjetit të Zgjidhjeve të Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së (UN Sustainable Development Solutions Network), bazohet në një anketë vjetore, ku pyeten rreth 1000 individë në rreth 150 vende të botës, të cilëve iu kërkohet që të rendisin, nga 1 në 10, për të parë nëse janë duke jetuar mirë apo jo.
Vendet renditen sipas lumturisë bazuar në vlerësimet mesatare të jetës së tyre gjatë tre viteve të mëparshme, në këtë rast 2020-2022.
Raporti identifikon kombet më të lumtura, ato në fund të shkallës së lumturisë, plus faktorët që priren të çojnë në lumturi më të madhe.
Treguesit në të cilët bazohet indeksi, bazohen në të ardhurat për frymë, pritshmërinë për një jetë të shëndetshme, mbështetjen nga miqtë dhe të afërmit, të dhënat për bamirësi, liria për të bërë zgjedhje në jetë dhe nivelet e perceptuara të korrupsionit.
Për të kuptuar rezultatet studiuesit kanë përdorur këta treguesi: Prodhimi i Brendshëm Bruto për frymë, pritshmërinë për një jetë të shëndetshme në lindje, mbështetje sociale, bamirësia, korrupsioni i ulët, bujari në komunitet, ku njerëzit kujdesen për komunitetin dhe për njëri-tjetrin, lirinë për të marrë vendime të rëndësishme në jetë dhe nivelet e perceptuara të korrupsionit.
Individëve u bëhen pyetje të tilla si “Nëse do të ishit në telashe, a keni të afërm apo miq se ku mund të mbështeteni që t’ju ndihmojnë kur keni nevojë?”, apo “A jeni të kënaqur apo të pakënaqur me lirinë për të zgjedhur atë që doni të bëni në jetë?”.
Një tjetër pyetje është “A keni dhuruar para për bamirësi muajt e fundit?”. Perceptimet për korrupsionin merren po nga sondazhi i Gallup për dy pyetje: “A është korrupsioni i përhapur në qeveri apo jo?” dhe “A është korrupsioni i përhapur tek bizneset?”.
Këto pyetje kombinohen me tregues të tjerë, si të ardhurat për frymë sipas fuqisë blerëse të publikuara nga Banka Botërore dhe të dhënat e Organizatës Botërore të Shëndetësisë lidhur me pritshmërinë për një jetë të shëndetshme në lindje.
Renditja globale, dominojnë vendet nordike
Ka arsye për optimizëm në raportin e fundit mbi lumturinë botërore. Për një, mirësia dhe dashamirësia është rreth 25% më e lartë se sa ishte para pandemisë. “Dashamirësia ndaj të tjerëve, veçanërisht ndihma për të huajt, e cila u rrit në mënyrë dramatike në vitin 2021, qëndroi e lartë në vitin 2022”, tha John Helliwell, një nga autorët e Raportit të Lumturisë Botërore.
Lumturia globale nuk është goditur në tre vitet e pandemisë Covid-19. Vlerësimet e jetës nga 2020 deri në 2022, kanë qenë “jashtëzakonisht elastike”, thotë raporti. Mesataret globale janë në përputhje me tre vitet para pandemisë. Edhe gjatë këtyre viteve të vështira, emocionet pozitive kanë mbetur dy herë më të larta, se ato negative dhe ndjenjat e mbështetjes pozitive sociale, janë dy herë më të forta se ato të vetmisë.
Për të gjashtin vit radhazi, Finlanda është vendi më i lumtur në botë, sipas renditjes së Raportit të Lumturisë Botërore, bazuar kryesisht në vlerësimet e jetës nga Gallup World Poll.
Vendi nordik dhe fqinjët e tij, Danimarka, Islanda, Suedia dhe Norvegjia të gjitha renditen shumë mire.
Një këndvështrim holistik i mirëqenies së të gjithë përbërësve të një shoqërie dhe anëtarëve të saj, sjell vlerësime më të mira të jetës dhe vende më të lumtura. “Objektivi i çdo institucioni duhet të jetë të kontribuojë me sa mundet, për mirëqenien e njerëzve”, thotë raporti, i cili përfshin parashikime për brezat e ardhshëm, si dhe ruajtjen e të drejtave themelore të njeriut.
Këtë vit, Izraeli është ngjiur në vendin e katërt këtë vit, krahasuar me vendin e 9-të vitin e kaluar. Holanda (nr. 5), Zvicra (nr. 8), Luksemburgu (nr. 9) dhe Zelanda e Re (nr. 10), përmbyllin 10-shen e parë.
Australia (Nr. 12), Kanadaja (Nr. 13), Irlanda (Nr. 14), Shtetet e Bashkuara (Nr. 15) dhe Mbretëria e Bashkuar (Nr. 19) hynë të gjitha në top 20.
Ndërsa të njëjtat vende priren të shfaqen në 20 vendet e para vit pas viti, ka një hyrje të re këtë vit: Lituania.
Kombi baltik është ngjitur në mënyrë të qëndrueshme gjatë gjashtë viteve të fundit, nga numri 52 në 2017, në numrin 20 këtë vit. Dhe vendet e tjera baltike, Estonia (nr. 31) dhe Letonia (nr. 41), janë ngjitur në renditje gjithashtu.
“Është në thelb e njëjta histori, që po luhet në pjesën tjetër të Europës Qendrore dhe Lindore,” tha Helliwell.
“Vendet në ato rajone ndoshta e kanë normalizuar tranzicionin pas vitit 1990 dhe po ndihen më të fortë në identitetin e tyre të ri me kalimin e viteve”, tha ai.
Franca ra nga renditja e 20 vendeve, duke u renditur e 21-ta në raportin e këtij viti.
Pritshmëritë për të ardhmen
Ndërprerjet dhe kufizimet e pandemisë kanë nxitur shumë reflektim.
“Njerëzit po rimendojnë objektivat e tyre të jetës,” tha Helliwell.
Ai shpreson se kjo “lëvizje drejt të menduarit për vlerat dhe njerëzit e tjerë në mënyrë më konkrete” do të ndikojë jo vetëm në faktorë të tillë, si punët apo shkollat që zgjedhin njerëzit, por edhe në mënyrën se si ata veprojnë brenda atyre mjediseve.
“Nuk ka të bëjë me notat apo pagën, ka të bëjë me bashkëpunimin me njerëzit e tjerë, në një mënyrë të dobishme.”
Ndikimi i luftës
Ukraina dhe Rusia patën rritje të dashamirësisë gjatë viteve 2020 dhe 2021. Gjatë vitit 2022, dashamirësia u rrit ndjeshëm në Ukrainë, por ra në Rusi.
Pavarësisht nga përmasat e vuajtjeve dhe dëmeve në Ukrainë, vlerësimet e jetës në shtator 2022 mbetën më të larta, se sa në pasojat e aneksimit të vitit 2014, të mbështetura tani nga një ndjenjë më e fortë e qëllimit të përbashkët, dashamirësisë dhe besimit te udhëheqja ukrainase.
Besimi në qeveritë e tyre kombëtare, u rrit në vitin 2022 në të dyja vendet, por shumë më tepër në Ukrainë sesa në Rusi.
Mbështetja e Ukrainës për udhëheqjen ruse, ra në zero në të gjitha pjesët e Ukrainës në vitin 2022. / The World Happinness Report 2023; CNN
