Pemët biblike të Libanit kanë mbijetuar për mijëra vite. Mbreti Solomon thuhet se ka përdorur pemët më të gjata, më të fortat dhe më jeshilet për të ndërtuar tempullin e tij në Jerusalem. Ndërkohë fenikasit i kanë prerë këto pemë për të ndërtuar anije, ndërsa egjiptianët e lashtë për të bërë letër.
Por ‘ruajtësit’ e tyre paralajmërojnë se pemët tani përballen me kërcënimin shumë më të madh, kërcënimi vjen nga ndryshimet klimatike dhe këtu flitet për ekzistencën apo zhdukjen e tyre.
Sot, në Rezervën e Biosferës ‘Chouf’, në jug të kryeqytetit libanez të Bejrutit, shihen vetëm trungjet e zeza të zhveshura, por dikur kishin të rinj e të shëndetshëm.
Pemët e njohura si kedrat, të cilat rriten në Liban dhe një pjesë të vogël të vendeve të tjera mesdhetare atje ku gjejnë lartësinë e duhur dhe klimën e lagësht, vitet e fundit po vuajnë nga verërat më të gjata e më të nxehta dhe dimrave më të thatë.
“Kedrat tona kanë jetuar këtu për qindra dhe mijëra vjet dhe këto pemë nuk janë të dobët, por është një rrezik tjetër” tha Magda Bou Dagher Kharrat, bashkë-themeluesja e OJQ-së mjedisore Jouzour Loubnan (Root Liban).
Në vitet 1950, zakonisht binte shi ose binte me borë në vendin e pemëve kendra për 100 ditë në vit ose më shumë. Temperaturat relativisht të ftohta gjatë dimrit mbanin dëborën në tokë për disa muaj.
Megjithatë, dimrat e fundit kanë parë një mesatare prej vetëm 40-50 ditësh me shi dhe dëborë. Temperaturat, ndërkohë, janë rritur 2 gradë. Jemi në Dhejtor dhe tek vendi i kenrave është shumë ngrohtë për këtë periudhë të vitit.
Një raport i fundit nga ekspertët e Mesdheut mbi Ndryshimet Mjedisore dhe Klimaterike tha se ngrohja e ardhshme në rajon pritej të tejkalonte normat globale me 25 për qind, gjë që mund të shtonte edhe lajme më të këqija për pemët e kedrave të Libanit.
“Ndërsa larvat tel pemët filluan të shfaqen në vitet 1990. Vitet e mëparshme këto larva nuk janë vënë re sepse ato ngordhnin gjatë borës në dimër nuk ndërhynin tek pemët”, deklaron një entomolog i pylltarisë, Nabil Nemer.
“Efekti i ndryshimeve klimatike është kryesisht që ndikon tek disa insekte dhe dëmtues të kedrave që përfitojnë nga rritja e temperaturës dhe periudha e rënies së dëborës dhe kështu ata ushqehen më shumë me pemët e kedrave, duke i dëmtuar seriozisht ato”, tha Nemer për Telegrafin .
Nemer tha se larvat më shumë synojnë pemët e reja ato që kanë një moshë ndërmjet 20 dhe 100 vjetëve.
“Vitin e kaluar, 170 pemë u thanë plotësisht dhe ‘vdiqën’. Ishte sikur një zjarr të kishte shkatërruar pyllin, “tha ai.
“Nëse pasojat nuk ndryshojnë, disa popullata të kedareve do të vuajnë rëndë dhe madje do të ‘vdesin’ para se të përshtaten me këto kushte të reja”.
Disa ekspertë paralajmërojnë se deri në vitin 2100 kendrat e Libanit mund të gjenden vetëm në malet më të larta në veri, vend ku ata tradicionalisht kanë lulëzuar. Parashikimet më pesimiste sugjerojnë se mund të zhduken tërësisht.
Kedarët, me degët horizontale si gjilpëra dhe majat e ‘shenjta’ ngjasojnë me pemët e Krishtlindjes, janë një burim krenarie për Libanin. Këtë pemë e gjen kudo në Liban, në kartëmonedhat e vendit, mjetet e transportit kombëtar të fluturimit madje edhe në flamurin e Libanit .
Ata gëzojnë një status mitik në Liban. Disa historianë libanezë që besojnë se ishte vendi ku u shfaq Jezui i ringjallur pasuesve të tij. Ata sigurisht besojnë se pemët ishin të referuara shumë herë në Bibël për kohën.
“Zoti të të bëjë të fortë, të fortë dhe të patundur si kedrat e Libanit”, lexon një fragment nga Psalmi 92.
Në kohët moderne, ato gjithashtu kanë ardhur si një simbol i mbijetesës në këto toka të plaçkitura dhe të shkatërruara nga lufta.
Ndërkohë që çështjet mjedisore zakonisht marrin një pozicion dytësor ndaj shqetësimeve më të ngutshme në Libanit, por vitet e fundit janë bërë përpjekje për të ruajtur pyjet, të cilat mbulojnë gati një të dhjetën e vendit të vogël.
Për shkak se shumica e kedrave janë brenda një zonës së mbrojtur nga UNESCO, libanezët nuk janë në gjendje të përdorin insekticide për të vrarë dëmtuesit.
Qeveria premtoi në 2012-tën se do të mbjellë 40 milionë pemw lisi, pisha dhe kedra deri në vitin 2030. Kjo është një punë që kërkon kohë por deri tani kanë arritur të mbjellin tre milionë.
Shoqëria civile dhe organizatat joqeveritare si Jouzour Lubnan kanë dhënë ndihmën e tyre, duke mbjellë qindra mijëra në vitet e fundit.
“Pemët kanë potencialin në gjenet e tyre për të kapërcyer krizat mjedisore, atë që duhet të bëjmë është zëvendësimi i popullsive të ndryshme duke mbjellë pemë, shumë pemë”, tha bashkëthemeluesi i Jouzour, znj. Kharrat.
Megjithatë, ambientalistët nuk kanë gjasa të korrin ‘fitore’ së shpejti. Kedra mund të zgjasë deri në gjysmë shekulli për të prodhuar kone e tyre të para.
“Ne nuk mund ta humbim shpresën, por kemi nevojë urgjente për t’i ndihmuar këto pemë”, tha znj. Kharrat. “Unë shpresoj se që pemët të jetojnë kohë të mjaftueshme që ti shohin nipërit dhe mbesat. TIRANA TODAY
