29 Dhjetor 1911- Lind Emil Fuchs, njeriu që i dha Bashkimit Sovjetik sekretin e ndërtimit të bombës bërthamore
Emil Julius Klaus Fuchs, ishte një fizikan teorik gjerman, i cili në vitin 1950 u dënua për dhënien e informacioneve Bashkimit Sovjetik mbi projektin amerikan, britanik dhe kanadez “Manhattan”, gjatë dhe menjëherë pas Lufta e Dytë Botërore. Ndërsa punonte në Laboratorin Kombëtar të SHBA-së në Los Alamos, Fuchs ishte përgjegjës për shumë nga llogaritjet e rëndësishme teorike në lidhje me armët e para bërthamore, dhe më vonë për modelet e hershme të bombës me hidrogjen.
Biri i një pastori Luterian, Fuchs studoi në Universitetin e Lajpcigut, ku i ati ishte profesor i teologjisë, dhe u përfshi në politikë, duke iu bashkuar degës studentore të Partisë Socialdemokrate Gjermane (SPD), si dhe organizatës së saj paraushtarake. Përjashtohet nga SPD në vitin 1932, dhe i bashkohet Partisë Komuniste Gjermane (KPD).
Pas zjarrit që ra në Rahjshtag në vitin 1933, arratiset në Britaninë e Madhe, ku mbroi doktoraturën në Universitetin e Bristolit, dhe më pas atë të Edinburgut, ndërsa nisi të punonte si ndihmës i Max Born. Pas shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore në Europë, shkon në Kanada. Pasi rrikthehet në Britani në vitin 1941, punon si ndihmës i Rudolf Peierls në “Tube Alloys” – projektin e bombës bërthamore britanike.
Pikërisht këtë kohë nisi t’i kalojë informacion mbi projektin Bashkimit Sovjetik, përmes Ruth Kuczynskit, e njohur me emrin e koduar “Sonia”, një komuniste gjermane dhe majore në Shërbimin e Inteligjencës Ushtarake Sovjetike, i cili kishte punuar më herët me rrjetin e spiunazhit të Richard Sorge në Lindjen e Largët.
Në vitin 1943, Fuchs dhe Peierls shkuan në Universitetin e Kolumbias, në Nju Jork, për të punuar në Projektin Manhattan. Në janarin e 1950-ës, Fuchs pranoi se ai ishte një spiun i sovjetikëve. Ai u dënua me 14 vjet burg, dhe iu hoq nënshtetësia britanike.
Lirohet nga burgu pas vetëm 9 vitesh, dhe emigroi në Republikën Demokratike Gjermane (Gjermania Lindore), ku u zgjodh në Akademinë e Shkencave dhe Komitetin Qëndror të Partisë Socialiste të Gjermanisë (SED). Ai u emërua më vonë zv.drejtor i Institutit për Hulumtime Bërthamore në Rozendorf, ku punoi derisa doli në pension në vitin 1979.
29 Dhjetor 1998 – Ish-udhëheqësi i Khmerëve të Kuq, kërkon ndjesë për gjenocidin në Kamboxhia
Khieu Samphan, ish-drejtues i Khmerëve të Kuq në Kamboxhia kërkon për herë të parë ndjesë publike për gjenocidin e kryer ndaj vendit të tij, që shkaktoi deri në 3 milionë njerëz të vdekur në vitet 1970. “Po – më vjen keq, më vjen shumë keq”- tha ai në një konferencë për mediat, duke shtuar se “historia duhet të mbetet histori”.
Ai u tha gazetarëve se e kuptonte se shumë kamboxhianë ishin të zemëruar ndaj udhëheqësve të lëvizjes guerrile, pasi shumë nga anëtarët e familjes së tyre kishin humbur jetën. Por ai u bëri atyre thirrje të shohin përpara, duke thënë se vendi kishte ende shumë probleme. “Është koha t’i lëmë pas kohët e shkuara!”.
Ushtria e Khmerëve të Kuq u rrit ngadalë në xhunglat e Kamboxhias Lindore, në fundin e viteve 1960, ndërsa doli fitimtare në Luftën Civile Kamboxhiane, kur në vitin 1975 pushoi kryeqytetin, dhe i dha fund diktaturës së korruptuar ushtarake të Republikës Khmer.
Pas fitores, Pol Pot, Nuon Chea, Ieng Sary, Son Sen dhe Khieu Samphan, vendosën një rregjim terrori dhe vendosën menjëherë të shpopullonin me forcë qytetet e vendit, duke vrarë qindra mijëra njerëz të perceptuar si kundërshtarë politikë, dhe kryer genocidin kamboxhian në të cilin vdiqën 1.5-3 milionë njerëz (rreth 25 përqind e popullsisë së Kamboxhias).
Reformat e tyre në bujqësi shkaktuan një zi të madhe buke, ndërkohë që fiksimi pas vetë-mjaftueshmërisë absolute, madje edhe në furnizimin me barna, çoi në vdekjen e mijëra njerëzve si pasojë e sëmundjeve të trajtueshme si malaria. Regjimi u rrëzua në vitin 1979, kur Vietnami e pushtoi Kamboxhian, dhe shumë shpejt shkatërroi pjesën më të madhe të ushtrisë së Khmerëve të Kuq.
29 Dhjetor 1940 – Gjermanët ndërmarrin sulmin më të rëndë ajror ndaj Londrës
Qindra avionë gjermanë, bombardojnë intensivisht kryeqytetin britanik, duke shkaktua vdekjen e mbi 3.600 njerëzve gjatë asaj nate. Plani për bombardimin e Londrës ishte hartuar që në muajin gusht, si një lloj hakmarrje për sulmet britanike mbi Berlin. Bombarimet e rënda të 29 dhjetorit, shkaktuan veç mijëra viktimave të pafajshme, edhe rrënimin e pjesë të mëdha të trashëgimisë historike dhe kulturore të qytetit.
Ndërtesat më të njohura u dëmtuan rëndë ose u shkatërruan tërësisht, teksa bombardim i pamëshirshëm shkaktoi mbi 15.000 zjarre të veçanta. Westminster Abbey, Buckingham Palace dhe Dhoma e Komunëve u goditën gjithashtu, por pësuan dëme më të vogla.
29 Dhjetor 1874 – Një grushti ushtarak i gjeneralit Martinez Campos në Sagunto, i jep fund Republikën e Parë Spanjolle, ndërsa Princi Alfonso shpallet Mbret i Spanjës.
29 Dhjetor 1911 – Sun Yat Sen, emerohet presidenti i përkohshëm i Republikës së Kinës, pas shfuqizimit të Perandorisë.
29 Dhjetor 1934 – Japonia heq dorë nga Traktati Detar i Uashingtonit i vitit 1922, dhe Traktati Detar i Londrës i vitit 1930.
29 Dhjetor 1975 – Një bombë shpërthen në Aeroportin “LaGuardia” në Nju Jork, duke shkaktuar vdekjen e 11 personave dhe plagosjen e 74 të tjerëve.
29 Dhjetor 1989 – Shkrimtari, filozofi dhe disidenti Çek, Vaclav Havel, zgjidhet presidenti i parë postkomunist i Çekosllovakisë.
29 Dhjetor 1996 – Në Guatemala, qeveria dhe udhëheqësit e Unitetit Kombëtar Revolucionar, nënshkruajnë një marrëveshje paqeje, që i dha fund luftës civile 36-vjeçare në vend.
29 Dhjetor 1997 – Hong Kongu, nis të eleminojë të vrasë të 1.25 milionë pulat që zotëron, për të ndaluar përhapjen e një gripi potencialisht vdekjeprurës.
29 Dhjetor 2013 – Një sulmi terrorist kamikaz në stacionin hekurudhor të Volgogradit në Rusi, vret të paktën 18 vetë dhe plagos 40 të tjerë.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
