21 Janar 1950 – Vdes shkrimtari i njohur britanik, George Orwell
George Orwell, ishte një novelist, eseist dhe kritik anglez, i famshëm për romanet e tij “Ferma e Kafshëve” (1945) dhe ”1984” (1949). Ai ishte një njeri me mendime të forta mbi disa prej lëvizjeve të mëdha politike të kohës së tij, përfshirë imperializmin, fashizmin dhe komunizmin. Djali i një shërbyesi civil britanik, George Orwell, lindi në Indi si Eric Arthur Blair, ku babai i tij ishte i ngarkuar me punë. Një vit pas lindjes së tij, familja u zhvendos në Angli.
Pas shkollimit në Kolegjin Eton, Orwell nuk mundi të vazhdonte universitetin për shkak se familja nuk kishta mjaftueshëm para. Ai iu u bashkua Forcës së Policisë Perandorake të Indisë në vitin 1922. Pas 5 vjetësh në Burma, Orwell jep dorëheqjen dhe rrikthehet në Angli. Ai kishte ndërmend të bëhej shkrimtar. Në këtë kohë boton librin e tij të pare, ku përdor pseudonimin George Orwell, me të cilin do të njihet në vazhdim.
Në dhjetor 1936, Orwell udhëtoi për në Spanjë, ku iu bashkua grupeve që luftonin kundër gjeneralit Francisco Franco në Luftën Civile Spanjolle. Plagoset rëndë, duke u qëlluar në fyt dhe krah. Për disa javë, ai nuk qe në gjendje të fliste. Orwell dhe bashkëshortja e tij, Eileen, u paditën me akuzën e tradhtisë në Spanjë. Për fat të mirë, akuzat ranë kur çifti u largua nga vendi.
Probleme të tjera shëndetësore, e prekën shkrimtarin e talentuar jo shumë kohë pas kthimit të tij në Angli. Ai u diagnostikua zyrtarisht me tuberkuloz në vitin 1938. Për të mbështetur veten financiarisht shkroi ese dhe recenca të ndryshme, duke krijuar reputacionin e një kritiku të mirë letrar. Në vitin 1941, Orwell nisi punë në BBC-në si komentator i lajmeve për audiencat në pjesën lindore të Perandorisë Britanike.
Libri ”Ferma e Kafshëve:”, ishte një satirë anti-sovjetike, e vendosur në një mjedis blegtoral që paraqiste dy derra si protagonistët e tij kryesorë. Këta derra, thuhej se përfaqësonin Josif Stalinin dhe Leon Trockin. Romani i dha famë të madhe dhe shumë para.
Ndërkohë romani tjetër “1984”, që shfaqte një vizion të zymtë të botës të ndarë në tre shtete shtypëse, nxiti polemika midis recensorëve, të cilët e panë këtë të ardhme imagjinare shumë dëshpëruese. Në atë roman, Orwell u dha lexuesve një tablo të asaj që do të ndodhte nëse qeveria do të kontrollonte çdo detaj të jetës së një personi, deri tek mendimet e tyre private.
21 Janar 1924 – Vdes udhëheqësi bolshevik i Bashkimit Sovjetik, Vladimir Lenin
Vladimir Lenini, arkitekti i Revolucionit Bolshevik dhe udhëheqësi i parë i Bashkimit Sovjetik, vdes nga një hemorragji celebrale në moshën 54-vjeçare. Në fillim të viteve 1890, Lenini e braktisi karrierën e tij si jurist, për t’iu përkushtuar studimeve marksiste, dhe provokimit të aktiviteteve revolucionare midis punonjësve rusë.
I arrestuar dhe internuar në Siberi më 1897ë-n, ai udhëtoi më vonë në Evropën Perëndimore, ku në vitin 1903 themeloi grupin bolshevik të Partisë Socialiste Demokratike të Punëtorëve Ruse. Bolshevikët ishin një parti militante e revolucionarëve profesionistë, që kërkonin të shkatërronin qeverinë cariste dhe ngrinin në vend të saj një qeveri marksiste.
Në vitin 1905, punëtorët u rebeluan në të gjithë Rusinë, por vetëm në vitin 1917 dhe me përfshirjen katastrofike të Rusisë në Luftën e Parë Botërore, Lenini e kuptoi se kishte ardhur koha për shpërthimin e revolucionit komunist. Në marsin e vitit 1917, garnizoni i ushtrisë ruse në Petrograd dezertoi në favor të kauzës bolshevike, dhe Car Nikolla II u detyrua të abdikojë. Lenini u nis menjëherë nga Zvicra drejt Rusisë, kapërceu linjat e frontit armik gjerman, dhe mbërriti në Petrograd më 16 prill 1917. Gjashtë muaj më vonë, nën udhëheqjen e tij, bolshevikët morën pushtetin në Rusi dhe Lenini u bë diktatori i vendit.
Megjithatë, Lufta civile dhe ndërhyrja e huaj, e vonoi kontrollin e plotë bolshevik të Rusisë deri në vitin 1920. Qeveria e Leninit, shtetëzoi industrinë dhe shpërndau tokat, dhe më 30 dhjetor 1922, themeloi Bashkimin e Republikave Socialiste Sovjetike (BRSS).
Pas vdekjes së Leninit në fillim të vitit 1924, trupi i tij u balsamua dhe u vendos në një mauzole pranë Kremlinit në Moskë. Petrogradi u riemërua Leningrad, për nder të tij. Bashkë-revolucionari Jozef Stalini, e pasoi udhëheqës i Bashkimit Sovjetik, edhe pse në testamentin e lënë bashkëshortes, Lenini kishte deklaruar se vendi nuk mund të lihej kurrësesi në duart e Stalinit.
21 Janar 1793 – Ekzekutohet në Paris mbreti francez Luigji XVI
Një ditë pasi u dënua për komplot me fuqi të huaja dhe u dënua me vdekje nga Konventa Kombëtare Franceze, Mbreti Luigji XVI ekzekutohet në gijotinë në “Place de la Revolution” në Paris. Luigji u ngjit në fron në vitin 1774, dhe që nga fillimi nuk ishte i aftë për t’u marrë me problemet e rënda financiare që kishte trashëguar nga gjyshi i tij, Luigji XV.
Në vitin 1789, në një përpjekje të fundit për të zgjidhur krizën financiare të vendit të tij, ai mblodhi Shtetet e Bashkuara të Përgjithshme, një asamble kombëtare që përfaqësonte fisnikët, klerin dhe komunitetet. Kjo u shfrytëzua si një mundësi për të shpallur vetë Asamblenë Kombëtare, duke shpërthyer kësisoj Revolucionin Francez.
21 Janar 1525 – Lëvizja Anabaptiste Zviceriane, themelohet kur Conrad Grebel, Felix Manz, George Blaurock, dhe dhjetëra të tjerë pagëzojnë njëri-tjetrin në shtëpia e nënës së Manz në Zyrih, duke thyer një traditë mijëvjeçare të bashkimit të kishës dhe shtetit.
21 Janar 1948 – Në Kanada miratohet përdorimi i flamuri i Kebekut, që valevitet për herë të parë mbi godinën e Asamblenë Kombëtare të Kebekut, një rajon i banuar kryesisht nga kanadezë me origjinë franceze.
21 Janar 1961 – Katërqind e tridhjetë e pesë punëtorë, varrosen për së gjalli kur shembet një minierë në Coalbrook të Afrikës së Jugut.
21 Janar 1999 – Në një nga aksionet më të mëdha të antidrogës në historinë amerikane, Rojet bregdetare të SHBA-së kapin një anije me mbi 4.300 kilogramë kokainë në bord.
21 Janar 2003 – Një tërmet ma magnitudë 7.6 magnitudë godet shtetin meksikan të Kolimas, duke vrarë 29 persona, dhe duke lënë të pastrehë rreth 10 mijë njerëz.
21 Janar 2017 – Mbi 400 qytete në të gjithë Amerikën dhe 160 vende të botës marrin pjesë në një marshim të gjerë të grave, në ditën e parë të Donald Trump si president i Shteteve të Bashkuara.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
