Protagonist i tregimeve të panumërta, dramave dhe filmave, Fausti është sigurisht një nga personalitetet më të njohura të kulturës evropiane. Historia e tij, është rrëfyer në shumë variante, por në përgjithësi Fausti përshkruhet si një dijetar humanist, kompetent në të gjitha shkencat, por i frustruar për shkak se librat s’mund ta shuanin etjen e tij për dije.
Prandaj, një natë përmes një riti magjik thërret Mefistofelin, një engjëll i rënë nga Parajsa tashmë në shërbim të Luciferit. Ai i ofron Faustit një marrëveshje:mund ta gëzojë plotësisht jetën edhe për një numër vitesh – në versionet më të zakonshme 24 – në fund të së cilave do të duhet t’ia falë shpirtin Luciferit, dhe do të dënohet duke u dërguar në Ferr.
Fausti pranon dhe e nënshkruan paktin me gjakun e tij, i bindur se edhe Mefistofeli do të ishte në gjendje të përmbushte dëshirat e tij. Që nga ai moment, magjistari gëzon të gjitha rehatitë e jetës, njeh dashurinë dhe bukurinë, si dhe udhëton në kohë dhe hapësirë. Por në fund e kupton kotësinë e të gjitha veprimeve të tij, dhe i kërkon demonit të vdekjes ta marrë me vete dhe dërgojë në ferr sikurse ishte pakti. Megjithatë, në variantin e shkruar nga shkrimtari i mirë njohur gjerman Gëte, Perëndia ndërhyn në minutën e fundit për ta shpëtuar. Por cili ka qenë realisht doktor Fausti?
Karriera e një magjistari
Dokumentet e para thonë se Dr.Johanes Faust ka lindur ndërmjet viteve 1460-1470 në Helmstadt, një qytet pranë Heidelbergut në Gjermani. Për shkak të origjinës së tij modeste (ka mundësi të ketë qenë biri i dy fermerëve), Fausti do të ishte në mesin e shumë të rinjve që endeshin nëpër territoret gjermane, në përpjekje për të mësuar një zanat.
Ai filloi të shfaqte interes tek magjia për të njohur dhe kuptuar fenomenet misterioze të botës materiale dhe metafizike, si shumë dijetarë të tjerë në Evropën e Rilindjes, duke studiuar në të njëjtën kohë teologji, matematikë dhe mjekësi, si dhe ishte i interesuar në astronomi, alkimi dhe shumë lloje praktikash të magjisë.
Universitete më të famshme të shkencave okulte, qenë asokohe ato të Salamankës dhe Toledos në Spanjë dhe Krakovës në Poloni. Duket se Fausti ndoqi kurset e magjisë në Krakov, edhe pse dokumente të tjera raportojnë se në vitin 1509 ai u regjistrua në Universitetin e Haidelbergut. Por s’mundi t’i përfundojë dot studimet atje, edhe pse i dha veten titullin “doktor”.
Për shkak të praktikimit të riteve të magjisë, u akuzua dhe u përndoq vazhdimisht nga kleri, duke u arratisur nga një qytet në tjetrin. Raportohet se vdiq në Shtaufen mes viteve 1536-1539, si pasojë e një shpërthimi, ndërsa po kryente një eksperiment kimik.
Kjo vdekje tragjike, që i shkaktoi gjymtime të tmerrshme trupore, u interpretua nga Kisha si një tregues se kishte qenë djalli, ai që i dha fund jetën së magjistarit të famshëm. Pastaj u përhap një legjendë rreth këtij personazhi. Në qytetin e Metzit në Francë u botua në vitin 1530 libri i parë mbi doktor Faustin.
Një kronikë e shkruar gjatë viteve 1564-1566, tregon se djalli e mbyti Faustin në qytetin e Shtaufenit, ndërsa edhe vetë Martin Luteri – që si të gjithë në epokën e tij, besonte tek magjia dhe në fuqinë e saj për t’i bërë njerëzit të negocionin me djallin – e përmend Faustin në fjalimet e tij si një aleat të Djallit.
Fama e Faustit i kaloi kufijtë, dhe kështu ndërmjet viteve 1589-1593, Kristofer Marlou rishkroi historinë e tij për skenën angleze “Historia tragjike e Dr. Faustit”, botuar në vitin 1604. Popullariteti i tij u përhap, dhe kompania teatrale nisi një turne që e bëri të njohur në të gjithë Evropën.
Por do të jetë versioni i Gëtes, pjesa e parë e të cilit u botua në vitin 1808, që i siguroi famën këtij personazhi, falë pranisë së një karakter të ri dytësor, Margaritës apo Gretës, të renë, të cilën Mefistofeli e hedh në krahët e Faustit, duke i dhënë jetë një dashurie tragjike që përfundon me vdekjen e nënës, të vëllait, fëmijës më të vogël dhe vetë Gretës.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
