Martesa e vajzave të vogla me burra më të madhenj dhe të panjohur nga ana e familjes në Shqipëri është ende një fenomen i cili ekziston.
NGA MARTINA DI PIRRO DHE ELIA KRISHTERE
Ajo, që ne do ta quajmë K., nuk e dinte se po dhunohej. Ai kishte frikë se ishte vetëm imagjinata e saj dhe se, pas të gjithave, gjithçka ishte normale. Nga ana tjetër, në Shqipëri ajo i ishte shitur një të huaji në moshën 14-vjeçare, si shumë vajza të tjera, pa asnjë hezitim nga ana e familjes. “Në Shqipëri ekziston ende një sistem patriarkal, kështu që shpesh është babai që e zgjedh burrin. Babai im zgjodhi një njeri dymbëdhjetë vjet më të madh se unë. Që nga momenti që babai i premtoi që unë do isha gruaja e tij unë u bëra pronë e atij njeriu “,– thotë K.
Por, sapo K., u largua nga Shqipëria dhe shkoi në Itali bashkë me familjen e saj shpresonte që gjërat do të ndryshonin. Ajo ishte e bindur se keqtrajtimi që ajo pësoi do të zëvendësohej nga qetësia e një shtëpie mikpritëse në Itali, mundësia e studimit, mundësia e bërjes me dokumente, me pak fjalë larg botës që e kishte tradhtuar. “Arrita në një qytet pranë Romës,dhe hyra në mënyrë ilegale në Itali. Burri im i kishte pajisur fëmijët tanë në leje qëndrimi, por mua jo. Unë çdo ditë i nënshtrohesha shantazhit të dokumenteve. Unë nuk mund të flisja, nuk mund të rebelohesha. Partë që fitoja i merrte ai, përndryshe ai më rrihte. Shantazh i lejes së qëndrimit më bëri që të heshtja. Ai më kërcënoi me vdekje, por nuk kisha frikë nga vdekja, kisha frikë se çfarë do të ndodhte me fëmijët”.
“Unë isha vetëm një objekt”
Është praktikisht e pamundur të përcaktohet numri i rasteve të tilla si ato të K. në Itali. Ka mungesë të të dhënave, shumë shpesh edhe nuk denoncohen rastet. Ajo që është e sigurt, megjithatë, është se martesa e vajzave që fëmijë është një fenomen mbarëbotëror. Sipas OKB-së, ka miliona raste. Dhe Shqipëria është një vend ku ky fenomen është ende shumë i përhapur.
Në Shqipëri, për njëfarë kohe, institucionet dhe shoqëria civile po luftojnë për të çrrënjosur rastet e martesave të vajzave që fëmijë dhe të iniciuar edhe nga UNICEF dhe UNFPA, dhe se fundi i fenomenit është vendosur si një “qëllim kombëtar” deri në vitin 2030. Tani për tani, sidomos në disa zona të largëta të Shqipërisë së veriut, martesa e vendosur nga të afërmit për vajzat e reja është ende një realitet.
Çdo ditë K. e dinte se në tavolinë nuk duhej të mungonte shishja e verës, shtëpia duhej të ishte e pastër dhe fëmijët heshtnin. Ajo nuk e dinte se ndaj saj po ushtrohej dhunë fizike dhe psikologjike.
“Unë nuk isha një person, isha një objekt. Unë kurrë nuk jam trajtuar si një nënë, por si një fabrikë. ” Megjithatë, ishte e vështirë për të që të besonte se ajo ishte viktimë e një sistemi dhune dhe shantazhit. Duke ardhur Shqipëria pa trajnim dhe informacione, ajo nuk njihte asnjë nga të drejtat e saj dhe mundësinë e ikjes nga makthi në të cilin jetonte.
“E drejta është e tillë vetëm nëse dikush e di se e ka atë”, shpjegon avokatja Ilaria Boiano e Shoqatës ‘Diferenca Donna di Roma’. “Në shumicën e rasteve gratë emigrante nuk janë të vetëdijshme për këtë. Ndodh shpesh që femrat e huaja pa leje qëndrimi të vijnë për të denoncuar, por e vetmja procedurë që është që ata i marrin dhe i dëbojnë pasi i lënë pak dit në paraburgim. Në të vërtetë, pozicioni i tyre varet shumë nga disa faktorë. Para së gjithash nga puna, prandaj çdo gjë që është ngacmim dhe shfrytëzim nuk denoncohet, sepse ata kanë frikë të humbasin lejen e qëndrimit ose nuk e marrin atë. Së dyti, në qoftë se leja është për bashkim, burrat në shumicën e rasteve nuk duan ta bëjnë bashkimin familjar dhe i mbajnë ilegalësh gratë për t’i shantazhuar. Por, që nga viti 2013, është krijuar një leje qëndrimi për viktimat e dhunës në familje”,-është shprehur avokatja.
“Ka një mungesë të madhe të homogjenitetit në aplikimin e institucionit. Është një leje qëndrimi që ende nuk është përdorur gjerësisht dhe nuk dihet, dhe nuk lejohen më shumë se tridhjetë në vit. Për më tepër, paragjykimi është përhapur se aplikimi për leje qëndrimi për viktimat e dhunës përdoret nga gratë për të marrë një leje qëndrimi të rregullt”,- tha më tej avokatja Boiano.
Megjithëse, K. nuk ishte në dijani të kësaj proceduare, por e vetme ajo nuk mund ta përballojë këtë situatë.
“Një ditë ai erdhi për të kërcënuar djalin tim, sepse ai ishte futur në një luftë për të më mbrojtur mua. Ai ka qenë momenti kur ka marrë kthesë gjithçka. I pyeta shoqet e mia për informacion dhe bërë një ankesë. E bëra këtë duke qarë, pa asnjë dokument, e tmerruar nga frika se punonjësit socialë mund t’i largonin fëmijët e mi nga unë “.
Atje K., gjeti një mbështetje të madhe nga ana e karabinierëve dhe e punonjësve sociale të cilët e dërguan atë tek shoqata “Diferenca Donna di Roma”.
“Unë nuk i besova askujt sepse kisha jetuar një jetë të tërë. Unë kisha përgatitur gjithashtu të ikja me fëmijët e mi. Por pastaj vendosa të provoja të shkoj në atë shoqatë që më kishin këshilluar. Unë nuk e dija se ku isha, nuk e njihja ekzistencën e këtyre vendeve, nuk e dija se çfarë po bënin, kisha frikë nga gjithçka”.
“Fat i K. ishte se ajo kishte takuar personat e duhur që e kishin informuar”, shpjegon avokatja Rossella Benedetti. “Shumë shpesh policia dhe policët nuk i njohin të drejtat e grave emigrante dhe i dërgojnë ata drejtpërdrejt në CIE. Por rasti i K., mori shumë mbështetje”.
Alfabeti i të drejtave: Shoqata ka lindur për të nxjerrë, për të njohur, luftuar, parandaluar dhe kapërcyer dhunën gjinore falë aftësive specifike të anëtarëve: psikologë, psikoterapistë, punonjës socialë, mjekë, edukatorë, avokatë, gazetarë, sociologë, informatikë, antropologë, aktive në projektin e përgjithshëm. “Ne kemi filluar shumë projekte, duke përfshirë të drejtat e shkrim-leximit”, thotë Valentina Pescetti nga shoqata. “Në qoftë se gratë nuk kanë mundësi të njohin gjuhën italiane apo edhe të njohin kontekstin e të drejtave që ekzistojnë në nivelin ndërkombëtar të mbrojtjes për gratë, si mund të rebelohen?”.
“Para se të jemi avokate, sociologe, operatore, ne jemi gra. Ne e njohim veten në një dimension të barazisë së përvojave “, thotë Ilaria Boiano. “Ne duam të identifikojmë një tregues të dhunës në disiplinën e emigracionit. Fakti i thjeshtë për t’u ekspozuar ndaj veprimeve ligjore në një shtet që ju identifikon si mbajtës i të drejtave në varësi të statusit tuaj, tashmë është një formë e dhunës. Duke u nisur nga kjo perspektivë do të thotë që gratë emigrante jetojnë në një situatë të ndjeshme që provokohet nga një ligj i shtetit, i cili është zbatimi i detyrimeve evropiane”.
K., pati guximin për të marrë fëmijët e saj dhe për të raportuar situatën, sepse kjo situatë e mbyste atë. Vazhdimisht nën shantazh, ajo ndihej e humbur. Mbështetja që gjentë përgjatë rrugës së saj ishte e jashtëzakonshme. “Kishte vetëm një pengesë serioze,” thotë avokatja Benedetti. “Gjatë procedurës penale ne kemi takuar një gjyqtar i cili në seancën paraprake për krimin e abuzimit familjar, vendosi të lirojë të pandehurin sepse besonte se ankesa e K. po bëhej për marrjen e lejes së qëndrimit”.
K., nuk ndalet së thënë se shpëtimi e gjeti tek qendrat kundër dhunës. Një vend që për gati një vit ka qenë një shtëpi, një strehë për të dhe fëmijët e saj, një vend ku të ripërtërihet jeta. “Unë jam gati tridhjetë tani dhe ndihem se mund të bëj gjithçka. Një ditë do të isha në gjendje t’i ndihmoj të gjitha gratë. Unë e di se çfarë do të thotë të ndihesh i frikësuar, i humbur, i dhunuar. Unë e di se çfarë do të thotë të ndihesh nën shantazh. Dhe e di që mund të dilni nga kjo dramë. Shkova në shkollë, fillova nga e para. Kam punuar si asistente në dyqan, në pastrim, kudo. Kam marrë kurse trajnimi, shumë përvoja të ndryshme. Në moshën tridhjetë vjeçare ndjehem si një grua e re, larg grua që isha dhe nuk jam më nën shantazhin e askujt”.
Burimi: espresso.repubblica.it
Përshtati: Tirana Today
