Albert Berisha shkoi në Siri, ku duhej të pritej me heroizëm në fushën e betejës. Në vend të kësaj, ai gjeti grindje, ndjeu presion për t’u bashkuar me të ashtuquajturin Shteti Islamik dhe u arratis për në Kosovë, vetëm pas nëntë ditëve, nga një zonë lufte, shkruan Tirana Today. 
Në shtatë vjet që nga fillimi i luftës së Sirisë, policia e Kosovës ka identifikuar 316 kosovarë duke përfshirë 31-vjeçarin Berisha të cilët u bashkuan me grupe ekstremiste islamike në Irak dhe Siri, duke përfshirë IS, Ahrar al-Sham dhe Frontin Nusra (tani i njohur si Jabhat Fateh al-Sham).
Por, edhe të rinjtë të tjerë nga vende si Vende Rusia, Arabia Saudite, Jordania dhe Tunizia si janë bashkuar ISIS. Por, Kosova thyen rekord me një numër prej 316 të rinj që kanë shkuar dhe i janë bashkuar Shtetit Islamit, duke shënuar numrin më të lartë në krahasim me vendet e tjera evropiane.
Ndërsa “kalifati” i menduar në Irak dhe Siri shkërmoqet, autoritetet në një vend të quajtur “bastioni xhihadist i Evropës” po luftojnë me të dy mënyrat se si t’i trajtojnë ata që kthehen mbrapa dhe si të rrënjosin radikalizmin në grykë.
Pavarësisht se bëhet një terren pjellor për rekrutimin e ekstremizmit, kombi i ri ka marrë një qasje relativisht të butë deri më tani: duke preferuar kushte më të shkurtra burgu se shumë vende të tjera. Berisha, një mysliman shqiptar etnik si shumica e qytetarëve të Kosovës, u arrestua në një sulm bërthamor një vit pas kthimit të tij në 2013. Ai kishte kaluar disa ditë me grupin rebel islamik, Ahrar Al-Sham, ku u mësua se si të kujdesej dhe të përdorte një kallashnikov.
Përkundër planeve të tij për ta vënë atë njohuri në përdorim, ai u largua para se të mund të fillonte stërvitjen zyrtare. Berisha thotë se kjo ishte për shkak se ai kuptoi shpresat e tij për të luftuar qeverinë e Bashar al-Assad dhe për të ndihmuar shokët e tij myslimanë sunitë nuk kishin gjasa të vinin.
Ai arriti të largohet duke i thënë komandantit të tij se ai kishte lënë pas dore marrjen e lejes nga nëna e tij për të luftuar. “Ishte mrekulli, mënyra se si u justifikova”, thotë ai, raporton irinnews.org.
Në mars, Berisha mbush plot 3 vjet e gjysmë që po vuan dënimin me burg, dhe ai nga qelia po përpiqet që të ngreje organizatën e tij për të luftuar radikalizmin, pas përvojës së të vetëm pak ditëve përkrah shtetit islamik.
“Gjatë qëndrimit tim takova një grup shqiptarësh [etnikë që donin të bashkoheshin me IS”, tha ai për IRIN. “Përfundimisht, kuptova se e gjithë kjo gjë po dilte nga duart dhe këta myslimanë thjesht do të vrisnin njëri-tjetrin për dallime mendimesh”.
Berisha mund të mos jetë bërë një luftëtar, por disa Kosovarët që janë bërë pjesë e ISIS, kanë përshendeetur me fofografi krah terrorristëve.
Mes tyre ishte dhe Ridvan Haqifi. Ai u shfaq në një video të propagandës së ISIS, me një mesazh paralajmërues për Kosovën për “ditët e zeza” përpara, se të vritej në luftime në shkurt 2017.
Gjithashtu në atë listë: Lavdrim Muhaxheri, i vetë-shpallur si komandat i ISIS për Ballkanin më parë kishte qenë ish-punonjës i KFOR-it, një forcë ndërkombëtare paqeruajtëse e udhëhequr nga NATO në Kosovë. I pavetëdijshëm për Kosovën, në një video të vitit 2014, shikohet se si ai po kapte një të ri në Irak, dhe një tjetër po tregonte se si do ta vrisnin. Muhaxheri gjithashtu u vra diku në Lindjen e Mesme vitin e kaluar.
Policia e Kosovës thotë se shtetasit e tyre në fillim ishin të prirur për t’u bashkuar me Ushtrinë e Lirë Siriane, dhe më vonë filloi një ndryshim drejt Frontit Nusra. Kur ISIS dhe Nusra u ndanë rrugët në vitin 2013, shumica e TË rekrutëve të Kosovës filluan të vendosnin besnikërinë ndaj ISIS.
Pse Kosova?
Vitin e kaluar, një sondazh i Programit të Zhvillimit të OKB-së zbuloi se gati tre të katërtat e kosovarëve besojnë se ka njerëz të radikalizuar në zonën e tyre lokale, që vetëm 70 për qind mendonin, se radikalizmi ishte një problem në komunitetin e tyre. Historia e tensioneve fetare dhe etnike të Kosovës e bën atë veçanërisht të ndjeshëme ndaj ekstremizmit fetar.
Pas shpërbërjes së ish-Jugosllavisë në vitet 1990, një lëvizje separatiste nga komuniteti me shumicë myslimane etnike shqiptare u brutalizua nga serbët etnikë të krishterë, të cilët janë një minoritet në territor por dominues në Serbi. Mijëra u vranë dhe 90 përqind e popullatës së Kosovës u zhvendosën para ndërhyrjes së NATO-s në 1999.
Por ekspertët thonë se ekstremizmi është shumë më tepër sesa feja. Megjithë përpjekjet për ta rindërtuar pas luftës, Kosova është ende e trazuar, sipas James Ker-Lindsay, profesor i politikës në Universitetin St Mary’s në Londër.
Ai vuri në dukje një listë të gjatë çështjesh duke përfshirë korrupsionin e shfrenuar dhe faktin se gjykatat e reja për krimet e luftës po ngrenë përsëri fantazmat e viteve 1990 – një politikan i shquar serb i Kosovës u qëllua kohët e fundit në ditën kur filluan bisedimet e normalizimit mes Kosovës dhe Serbisë (që ende nuk e njeh pavarësinë e rajonit).
“Pastaj, ekzistojnë problemet e prapambetjes ekonomike”, shtoi Ker-Lindsay. “Elementi xhihadit del nga ky problem shumë më i madh i një vendi që ende përballet me shumë vështirësi politike, ekonomike dhe sociale. Është terren pjellor për ekstremizmin “.
Papunësia në Kosovë qëndron në 30.6 për qind, dhe shqiptarët e Kosovës kanë pak mundësi për të lënë rajonin e tyre të trazuar pa viza.
Pjesa që historia e veçantë e Kosovës ka luajtur në nxitjen e ekstremizmit, megjithatë, është e vështirë të përcaktohet dhe ndoshta ndryshon nga individi tek individi.
Berisha tha se ai e kujton Luftën e Kosovës dhe kujton se dëshironte të ndihmonte luftëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës edhe pse ai ishte shumë i vogël në atë kohë për ta bërë këtë.
“Ne u rritëm pa pasur mundësi për të marrë një armë dhe për të mbrojtur familjet dhe vendin tonë”, shpjegoi ai. “Të rinjtë kanë adrenalin dhe kërkojnë aventura.”
Por Berisha gjithashtu tha se më pas bëri miq online të cilët e inkurajuan atë që shkojë për Lindjen e Mesme. Ai donte të luftonte, tha ai, por ai gjithashtu kishte dallime të qarta në mendjen e tij dhe udhëtoi për në Siri vetëm për të “marrë pjesë në fushën e betejës dhe jo në ekzekutime, masakra apo ndonjë lloj krimi lufte”.
Të kthyerit
Ndërsa kërkon të merret me shkaqet rrënjësore të ekstremizmit në vend, Kosova duket se po merr një trajtim të ndryshëm në trajtimin e të kthyerve sesa vendet perëndimore si Britania e Madhe, ku qytetarët e dyfishtë janë zhveshur nga kombësia e tyre britanike dhe të tjerë të dënuar me burgim të gjatë .
Luftëtarët që kthehen në Kosovë shpesh dënohen me pesë vjet në burg, ose tre e gjysmë në rastin e Berishës.
Policia e Kosovës thotë se ata kanë hetuar 400 persona për dyshime për aktivitete terroriste që nga viti 2013 (një përzierje e të kthyerve dhe atyre që kanë qëndruar në shtëpi), arrestimin e 152 dhe ngritjen e padive kundër më shumë se 120. Në total, policia e Kosovës ka regjistruar 133 të kthyer, mes tyre edhe disa fëmijë.
Qeveria gjithashtu ka vënë në vend atë që e quan një program “holistik” për të parandaluar radikalizimin, në pritje të një rrjedhe të mëtejshme të të kthyerve.
Ai po mbështet organizatat joqeveritare dhe institucionet fetare në projekte, duke përfshirë debate me qytetarë, seminare që luftojnë radikalizmin. Ka gjithashtu punë brenda burgjeve për të parandaluar përhapjen e ideologjisë ekstremiste.
Në disa pjesë të Kosovës, qeveria gjithashtu po teston një program pilot që supozohet të identifikojë shpejt ekstremizmin dhe t’u mundësojë mësuesve, psikologëve dhe prindërve që të ndërhyjnë herët.
Përkundër gjithë kësaj, Berisha, këmbëngul që ndihma substanciale ka qenë e ngadaltë për të arritur dhe është ende e pafinancuar. “Nuk e kam parë gatishmërinë e qeverisë për të trajtuar problemin,” tha ai.
Evropë
Çështjet e sigurisë anash, ekziston një arsye tjetër pse Kosova është e etur për të shtypur radikalizmin.
Raportet që i referohen Kosovës si “kryeqyteti i xhihadit të Evropës” dhe të ngjashme janë një siklet i madh për një qeveri që shpreson të bashkohet me BE dhe të përafrohet më shumë me Evropën Perëndimore.
Kolonel Luan Keka, zëvendës drejtor i Drejtorisë së Policisë së Kosovës kundër Terrorizmit, tha për IRIN se ishte i bindur se përpjekjet që vendi i ka bërë do “vetëm të ndihmojë në forcimin e pozitës së saj ndërkombëtare dhe në përmirësimin e shanseve të saj për t’u bashkuar me BE”.
“Kosova është me të vërtetë në ballë dhe një anije në rajon për përpjekjet e saj për të luftuar radikalizmin dhe ekstremizmin e dhunshëm”, tha ai. “Ne nuk mund ta ndryshojmë të kaluarën dhe nuk do t’i injorojmë faktet. Besoj se Kosova është në rrugën e duhur për të ecur përpara. “
“Njerëzit duan të thonë se Islami është i huaj në Evropë, por ne kemi një traditë të gjatë në të,” tha Keka. “Lufta e viteve 1990 solli identitete në ballë dhe ne mund të shohim mënyrën se si serbët [e krishterë] janë bërë shumë të radikalizuar dhe Kisha është një forcë shumë më e fortë sesa në Jugosllavi. Po e shohim në të gjithë Ballkanin, ai thjesht ka një prizë tjetër në Kosovë “.
Jo vetëm
Përkundër numrave, do të ishte gabim ta mbanim Kosovën vetëm përgjegjës për luftëtarët e radikalizuar të rajonit. Pak më shumë se kufiri, në rajonin me shumicë myslimane të Serbisë, një familje ende po përballet me pasojat e veprimeve të djalit të tyre.
Eldar Kundakoviç la vetëm një shënim të me fytyra të buzëqeshura për t’i treguar nënës dhe babait të tij se ai kishte shkuar për të ndihmuar shokët e tij myslimanë në Siri. I riu 27-vjeçar, vdiq në prill 2013 gjatë një ofensivi me një njësi të vogël luftëtarësh të Ballkanit për të liruar të burgosurit rebelë.
Babai i tij, Esad, dhe nëna, Nasija, ende jetojnë me tronditje dhe pikëllim. Eldari u radikalizua pasi pa videot e mediave sociale që myslimanët po persekutoheshin.
Rajoni i Sanxhakut është i varfër dhe të rinjtë nuk kanë mundësi punësimi. Shumë prej tyre shkojnë dhe studiojnë në Beograd ose Stamboll për të provuar të dalin nga flluska e vogël.
Në Serbi, dënimet për terrorizëm zakonisht janë rreth tetë vjet dhe kërkuesit thonë se radikalët shpesh mbahen në qeli të burgut me të dënuarit e tjerë jo të radikalizuar (një praktikë që Kosova e shmang).
Dënimet e rënda të burgut nuk do të ndihmojnë të kthyerit, tha Esad, i cili, si Berisha, tani punon për të luftuar ideologjinë radikale.
Ai beson se është kundërproduktive për të ndëshkuar tepër njerëz pasi vijnë në shtëpi, pasi kjo vetëm inkurajon më shumë njerëz që të radikalizohen: “Nuk është koha të ndëshkojmë, sepse do t’u japë mbështetje të rinjve që shkojnë për të luftuar”. TIRANA TODAY
