Gjatësia e tij imponuese dhe gjestet e tij ekstravagante janë bërë të njohura në qarqet evropiane, tani kryeministri ka siguruar një rol në një galeri të Berlinit, kështu e nis artikullin e saj “The Times” kushtuar kryeministrit Edi Rama.
Si kryeministri më jetëgjatë i Shqipërisë, Edi Rama ka fituar një reputacion global për lidershipin e tij karizmatik, ndonëse jokonvencional. Ai është bërë politikani më i fuqishëm i vendit pas një periudhe si basketbollist profesionist dhe ka shfaqur gjeste ekstravagante që i kanë bërë udhëheqësit botërorë si Giorgia Meloni, kryeministrin italian, të skuqen.
Tani, është puna e Ramës si artist që është vënë në qendër të vëmendjes, pasi një galeri e madhe gjermane nënshkroi kontratë me politikanin për të promovuar artin e tij.Galeria Société e Berlinit njoftoi se e kishte shtuar Ramën, i cili ka ekspozuar tri herë në Bienalen e Venedikut, në listën e saj prej dy duzinash artistësh.
Akuarelet e gjalla dhe bazamentet prej qeramike të udhëheqësit socialist 61-vjeçar që mbijnë degë bronzi të ngjashme me koralet do të shfaqen në panairet Frieze London dhe Art Basel Paris këtë vjeshtë, të ndjekura nga një ekspozitë personale në Berlin prillin e ardhshëm.
Për mbështetësit e tij, nënshkrimi është thjesht një shpërblim për një njeri që revolucionarizoi artin shqiptar, duke hartuar një rrugë të re përtej realizmit të zymtë socialist për të kapur rizgjimin postkomunist të vendit.
Për kritikët e tij, ky është një ushtrim ndërkombëtar i marrëdhënieve me publikun që synon të shpërqendrojë vëmendjen nga skandalet e korrupsionit që kanë ndjekur pjesën më të madhe të 12 viteve të pushtetit të Ramës.
Rama u trajnua në Akademinë e Arteve të Bukura, në Tiranë, ku më vonë dha mësim si profesor, dhe kaloi disa vite duke punuar në Paris përpara se të ekspozonte në Qendrën Pompidou të qytetit, si dhe në Shtetet e Bashkuara, përfshirë Nju Jorkun.
Oltsen Gripshi, një artist dhe kritik bashkëkohor shqiptar, i cili botoi një libër vitin e kaluar duke shqyrtuar artin e Ramës, e përshkroi punën e tij si neo-ekspresioniste dhe të frymëzuar nga Kandinski.
”Ai revolucionarizoi mënyrën se si e shohim realitetin. Nuk mund ta ngatërrosh me asnjë artist tjetër — do ta njihje veprën e tij nga kilometra larg”, tha Gripshi për The Times.
Rruga e karrierës së Ramës ndryshoi drejtim kur ai u kthye në Shqipëri për të shërbyer si ministër i kulturës së vendit në vitin 1998. Dy vjet më vonë ai u zgjodh kryetar bashkie i Tiranës, duke tërhequr vëmendjen ndërkombëtare duke lyer blloqe apartamentesh të zymtë të epokës komuniste me vija me ngjyra të theksuara.
Megjithatë, ai nuk pushoi kurrë së vizatuari, duke bërë skica gjatë takimeve me zyrtarë dhe personalitete të tjera, dhe duke krijuar qeramikë në studion e një miku në Tiranë në kohën e tij të lirë.
Ngjitës vaji mbi letër nga Edi Rama me titull “Pa titull”, që paraqet forma abstrakte shumëngjyrëshe, duke përfshirë vija blu dhe forma organike jeshile, mbi të dhëna numerike dhe tekst.
Puna e Ramës do të shfaqet në panairet Frieze London dhe Art Basel Paris këtë vjeshtë, e më pas do të ketë një ekspozitë personale në Berlin.
Vepra artistike “Pa titull” e Edi Ramës nga viti 2025, që paraqet tekst të shkruar me dorë dhe shenja abstrakte shumëngjyrëshe me shkopinj vaji, akuarel dhe stilolaps mbi letër, e vendosur në kornizë.
Ndërsa arti ka qenë shpesh një hobi për udhëheqësit botërorë – George W Bush pikturoi veteranë ushtarakë, Winston Churchill krijoi “piktura” peizazhesh dhe Francisco Franco bëri vizatime hiperrealiste – për Ramën ai ka qenë pjesë integrale e procesit të tij të të menduarit.
”Ai e bën këtë ndërsa punon dhe pothuajse i duhet ta bëjë për të punuar. Ai thotë shumë hapur se është një dëgjues shumë më i mirë dhe ndihet paksa nervoz kur nuk ka stilolaps në dorë”, tha Julia Ballantyne-Way, galeristja e Société.
Ballantyne-Way tha se Rama ishte një shtesë unike në listën e punonjësve të Société, duke vënë në dukje se “nuk kemi asnjë artist-politikan tjetër”. Ajo shtoi se “ishte koha e duhur” për ta nënshkruar atë pasi u mahnit nga një shfaqje në Paris vitin e kaluar.
Ekspozita në Berlin do të paraqesë rreth shtatë vepra të papara, përfshirë skulpturën e parë të Ramës në natyrë, me fokus në prodhimin e tij prej bronzi dhe qeramike.
Përpjekjet e tij të ardhshme artistike mund të ofrojnë një pushim të mirëpritur nga shqyrtimi politik në rritje. Në shkurt, organi më i lartë mbikëqyrës gjyqësor i Shqipërisë e akuzoi atë për minimizimin e pavarësisë gjyqësore kur kritikoi autoritetin antikorrupsion të vendit pas arrestimit të kryetarit të bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, një aleat i ngushtë, për akuza korrupsioni.
Tre muaj më vonë, ai fitoi një mandat të katërt historik me premtimin për ta çuar Shqipërinë në BE deri në vitin 2030. Ai bëri më shumë bujë disa ditë më vonë kur u gjunjëzua para Melonit, e cila kishte hapur dy qendra për emigrantët në det të hapur në Shqipëri në vitin 2023, dhe i shtrëngoi dorën në tapetin e kuq të samitit të BE-së në Tiranë.
Armando Lulaj, një artist bashkëkohor dhe kritik i hershëm i Ramës, e quajti artin e kryeministrit “një marifet PR për të pastruar imazhin e tij”, duke e akuzuar atë për shtypjen e mospajtimit në arte duke u mbajtur fonde publike kritikëve.
”Ai e përdor artin e tij për të bindur botën se është një i majtë i sofistikuar, që ndihet rehat në sallonet intelektuale’‘, tha Lulaj.
Ermal Hasimja, një komentator i shquar politik shqiptar dhe kundërshtar i Ramës, tha për kryeministrin:
“Atij i pëlqen të shihet si artist… dhe i pëlqen të tërheqë vëmendjen.”
Megjithatë, Ballantyne-Way i hodhi poshtë sugjerimet se arti i Ramës shërben si menaxhim imazhi si “marrëzi”.
”Ai ishte fillimisht artist dhe hyri në politikë më vonë, jo anasjelltas. Ai është me të vërtetë një artist që rastësisht vazhdon të bëjë art ndërsa merret me politikë”, tha ajo./ The Times
