Shkrimtari dhe publicisti Fatos Lubonja ka reaguar kundër ndërhyrjeve restauruese që po kryhen në Burgun e Spaçit, ku edhe ai vetë ka vuajtur një pjesë të dënimit gjatë regjimit komunist. Sipas tij, këto ndërhyrje po cenojnë autenticitetin historik të vendit dhe bien ndesh me vizionin e miratuar për trajtimin e kësaj trashëgimie.
Restaurimet aktuale po kryhen edhe për realizimin e një filmi nga regjisori Namik Ajazi me skenar të Visar Zhitit, të dy ish-të përndjekur politikë. Lubonja e kritikoi këtë qasje, duke e quajtur një përdorim të pamatur të vendit historik për qëllime kinematografike.
“Ajo që ka mbetur aty flet më shumë se sa ideja që kanë këta, që në fund të fundit është ideja për të bërë një film. Duan të bëjnë tarracën siç ka qenë në ’73, por nuk mund të bëhet kjo për një film,” tha Lubonja.
Ai theksoi se ndërhyrjet po shkelin “Planin e Menaxhimit” të miratuar në vitin 2024, i cili kërkon ndërhyrje konservuese “arkeologjike”, për të ruajtur gjendjen ekzistuese të rrënojave dhe strukturave.
“Ministria e ka aprovuar vetë këtë vizion të Fondacionit Santagata, por tani përmes Institutit të Trashëgimisë Kulturore bën një projekt që i kundërvihet këtij vizioni dhe thotë se duhet ta kthejmë siç ka qenë. Ato rrënoja mbajnë historinë”, shtoi ai.
Projekti parashikon ndërhyrje në tetë pika të ndryshme, përfshirë rindërtimin e mureve, vendosjen e portave dhe parmakëve, si dhe rrethimin e ambientit, në kuadër të ruajtjes si monument kulture i kategorisë së dytë.
Nga ana tjetër, regjisori Namik Ajazi mbrojti projektin duke thënë se qëllimi është ruajtja dhe rikthimi i burgut në formën origjinale për realizimin e një filmi realist.
“Kemi kërkuar që t’i koordinojmë gjërat… për të kthyer burgun në ato vite kur këtu vuajtën qindra të dënuar dhe ku u bë Revolta e Spaçit”, u shpreh Ajazi.
Në reagim ndaj këtyre zhvillimeve, mbi 20 organizata joqeveritare i janë drejtuar Ministrisë së Ekonomisë dhe Kulturës me kërkesën për të ndaluar ndërhyrjet që, sipas tyre, “dëmtojnë autenticitetin e Burgut të Spaçit”.
