Shqipëria dhe vendet e Ballkanit Perëndimor parashikohet të ruajnë ritme pozitive rritjeje gjatë vitit 2025, përkundër pasigurive globale dhe tensioneve tregtare, sipas parashikimit pranveror nga Instituti i Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare (wiiw).
Ekonomia shqiptare pritet të zgjerohet me 3.7 për qind në 2025, nga 3.8 që parashikohej në raportin e mëparshëm (shkurt 2025). Vendet e Ballkanit Perëndimor pritet të zgjerojnë ekonomitë me një mesatare prej 3% në 2025 dhe 3.6% në 2026, ndërsa Turqia parashikohet të rritet me 3.5% në 2025 dhe 4% në 2026.
“Këto të dhëna konfirmojnë qëndrueshmërinë strukturore të rajonit përballë goditjeve të jashtme dhe nënvizojnë rëndësinë e forcimit të kërkesës së brendshme si amortizator ndaj zhvillimeve gjeopolitike dhe ekonomike ndërkombëtare”.
Ekonomitë e Europës Lindore i rezistojnë tarifave të Trump dhe ngadalësimit të Gjermanisë
Pavarësisht tensioneve globale tregtare dhe ngadalësimit industrial në Gjermani, ekonomitë e Europës Qendrore dhe Lindore po tregojnë një qëndrueshmëri të jashtëzakonshme, me projeksione të rritjes që tejkalojnë ndjeshëm ato të eurozonës.
Sipas parashikimit pranveror tarifat e reja tregtare të shpallura nga Donald Trump mund të tronditin tregjet globale, por vendet e Europës Lindore pritet të përballojnë këto goditje më lehtë.
Raporti që mbulon 23 vende nga Europa Qendrore, Lindore dhe Juglindore thekson se shumica e ekonomive të rajonit – përfshirë edhe ato anëtare të BE-së – do të ruajnë një rritje të qëndrueshme gjatë vitit 2025, edhe pse eurozona përballet me sfida të mëdha.
“Volumi i drejtpërdrejtë i tregtisë ndërmjet këtyre vendeve dhe SHBA-ve është gjithsesi i ulët, dhe dëmi dytësor i lidhur me varësinë e tyre nga industria gjermane, e cila varet shumë nga eksporti, pritet të mbetet i menaxhueshëm,” tha Richard Grieveson, zëvendësdrejtor i wiiw dhe autor kryesor i raportit.
Sipas tij, ashtu si në të kaluarën kur rajoni është goditur nga tronditje të jashtme, vendet me tregje të brendshme më të mëdha – siç është Polonia – do të jenë më të afta për të përthithur ndikimin negativ dhe për të ruajtur qëndrueshmërinë ekonomike.
Përkundër tarifave të reja tregtare të shpallura nga ish-presidenti amerikan Donald Trump dhe rënies së industrisë në Gjermani, ekonomitë e Europës Lindore pritet të ruajnë ritme të larta rritjeje në vitin 2025, sipas raportit të fundit pranveror të Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare (wiiw).
Për vendet anëtare të BE-së në këtë rajon, analistët parashikojnë një rritje mesatare prej 2.5% për vitin 2025, një ulje e lehtë prej 0.3 pikë përqindje nga parashikimi i dimrit. Në vitin 2026, pritet një përmirësim i lehtë në 2.8%.
“Efektet negative të tarifave të Trump do të zbuten në masë të madhe vitin e ardhshëm falë kthesës së politikës fiskale gjermane dhe paketës prej 500 miliardë euro për mbrojtjen, infrastrukturën dhe klimën,” shpjegon Richard Grieveson, zëvendësdrejtor i wiiw.
Polonia mbetet performuesja më e fortë mes vendeve lindore anëtare të BE-së, me një rritje të pritshme prej 3.5% për 2025 dhe 2026. Pas saj renditet Kroacia me 2.8%.
Rajoni i lindjes do të ecë përpara eurozonës
Kjo qëndrueshmëri i vendos vendet lindore të BE-së përpara eurozonës, ku rritja në 2025 pritet të jetë vetëm 0.7%, ndërsa në 2026 vetëm 1.4%. Me fjalë të tjera, vendet e BE-së në Europën Lindore do të rriten rreth tre herë më shpejt se eurozona në 2025 dhe dyfish më shpejt në 2026. Pavarësisht sfidave të industrisë gjermane, vendet me integrim të fortë në zinxhirët industrialë të saj, si Çekia, Sllovakia, Hungaria dhe Rumania, do të ruajnë rritjen përmes një konsumi të brendshëm të fuqishëm, i ndihmuar nga rritjet reale të pagave në vitet e fundit.
E ardhmja ekonomike e Ukrainës e pasigurt dhe e varur nga ndihma e jashtme; Perspektiva ruse përmirësohet
Sipas parashikimeve të wiiw, ekonomia e Ukrainës pritet të rritet me 3% në vitin 2025 dhe 4% në 2026, por këto skenarë varen ngushtë nga mbështetja e vazhdueshme ushtarake dhe financiare nga jashtë. Kjo mbështetje është në rrezik nëse Donald Trump rikthehet në pushtet, për shkak të qëndrimit të tij të ashpër ndaj Ukrainës. Ndryshe nga Ukraina, Rusia po përfiton nga përmirësimi i marrëdhënieve me SHBA-në. Edhe pse rritja ekonomike pritet të përgjysmohet në 2% në 2025, kjo është një përmirësim me 0.2 pikë përqindje nga parashikimi i mëparshëm i wiiw. Për vitin 2026, rritja parashikohet të arrijë 2.5%, një rritje e konsiderueshme prej 0.9 pikë përqindje. Rritja ekonomike, më parë e mbështetur në pagat dhe kompensimet e larta për ushtarët, mund të kompensohet nga rifillimi i marrëdhënieve me Perëndimin.
Rreziqet kryesore: Lufta tregtare dhe pasiguria
Parashikimi përballet me rreziqe të konsiderueshme në kahun negativ, të cilat burojnë nga pasiguria mes konsumatorëve dhe bizneseve, e ushqyer nga politikat tregtare të paparashikueshme të Trump dhe mundësia e përshkallëzimit të konfliktit me Kinën.
“Po përjetojmë një luftë tregtare në shkallë të plotë mes SHBA-së dhe Kinës, e cila do të ketë ndikim negativ në të gjithë ekonominë globale. Luhatshmëria e lartë në tregjet financiare mund të përshkallëzohet në një krizë financiare, e cila më pas mund të përhapet në ekonominë reale,” paralajmëron Grieveson.
“Për më tepër, ende nuk është e mundur të parashikohet realisht se si kjo pasiguri e përgjithshme do të ndikojë në konsum apo investime, edhe pse rajoni ka treguar vazhdimisht qëndrueshmëri ndaj goditjeve të jashtme.”
Politika e SHBA-së ndaj Ukrainës krijon një tjetër burim pasigurie, me pasoja të mundshme ekonomike në rast të dështimit të përpjekjeve për paqe. “Aktualisht, nuk duket se Trump do të mund të bindë presidentin rus Putin për t’i dhënë fund luftës së agresionit kundër Ukrainës. Nëse Trump më pas tërhiqet i zhgënjyer dhe e lë Ukrainën në mëshirë të fatit, kjo mund të tronditë sërish ekonominë e Europës Qendrore dhe Lindore,” paralajmëron Grieveson.
