30 Tetor 1885 – Lindi shkrimtari i njohur amerikan Ezra Pound
Ezra Pound ishte një poet dhe kritik i njohur amerikan, si dhe një nga figurat kryesore në lëvizjen e hershme moderniste. Kontributi i tij për poezinë filloi me zhvillimin e Imagjinizmit, një lëvizje që rridhte nga poezia klasike kineze dhe japoneze, duke vënë theksin tek qartësia, saktësia dhe ekonomizimi e gjuhës.
Pound punoi në Londër gjatë fillim të shekullit XX, si redaktor i jashtëm i disa revistave letrare amerikane, dhe ndihmoi në zbulimin e talentit të bashkëkohësve të tij si T.S Eliot, James Joyce, Robert Frost dhe Ernest Hemingway. I neveritur me kasaphana e Luftës së Parë Botërore, ai e humbi besimin tek Anglia, dhe tha se lufta i shërbente vetëm kapitalizmit ndërkombëtar.
Transferohet në Itali në vitin 1924, dhe gjatë viteve 1930-1940, përqafoi fashizmin e Benito Mussolinit, shprehu mbështetje të hapur për Adolf Hitlerin, dhe shkroi për gazetat në pronësi të fashistit britanik Osëald Mosley. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, u pagua nga qeveria italiane për të bërë qindra transmetime radiofonike, ku kritikonte Shtetet e Bashkuara, Franklin D. Roosevelt dhe hebrenjtë, dhe për këtë arsye u arrestua në vitin 1945 në Itali nga forcat amerikane, me akuzën e tradhtisë.
Pound kaloi disa muaj në paraburgim në një kamp ushtarak amerikan në Piza, ku dhe pësoi një krizë nervore. Ai u mbyll në spitalin psikiatrik Shën Elizabet në Uashington, për më shumë se 12 vjet. Pasi doli prej andej më 1958, u rrikthye për të jetuar në Itali, deri në vdekjen e tij më 1972-in.
30 Tetor 1995 – Separatistët në Kebek, humbin për pak referendumin për pavarësi nga Kanadaja
Me një shumicë të ngushtë prej vetëm 50.6 përqind kundër përkundrejt 49.4 përqind pro, qytetarët e provincës së Kebekut votojnë për të qëndruar brenda Kanadasë. Francezët ishin kolonët e parë të Kanadasë, por në vitin 1763, territoret e tyre në Kanadanë lindore ranë nën kontrollin e britanikëve.
Në vitin 1867, Kebeku iu bashkua provincave anglishtfolëse të Kanadasë në formimin e rajonit autonom të Kanadasë. Gjatë shekullit që pasoi, gjuha angleze dhe kultura anglo-amerikane forcuan ndjeshëm pozitat në Kebek, duke bërë që shumë kanadezo-francezë të druheshin se po humbnin gjuhën dhe kulturën e tyre unike.
Lëvizja e pavarësisë së Kebekut lindi pikërisht nga kjo frikë, duke fituar terren në vitet 1960, dhe duke çuar në krijimin e një partie të fuqishme separatiste në vitin 1967. Separatistët e Kebekut, nuk e njohën këtë rezultatin e referedumit. Udhëheqësi i tyre, Zhak Parizo, rriti tensionet në rajon duke u shprehur se fushata ishte manipuluar nga “paratë dhe votimi mbi baza etnike”.
30 Tetor 1918 – Perandoria Osmane nënshkruan traktatet e armëpushimit me Aleatët
Më 30 tetor 1918, në bordin e anijes angleze ‘Agamemnon’, të ankoruar në ishullin e Lemnosit në Egje, përfaqësuesit e Britanisë së Madhe dhe Perandorisë Osmane nënshkruan një marrëveshje armëpushimi, që i dha zyrtarisht fund pjesëmarrjes së Perandorisë Osmane në Luftën e Parë Botërore. Ndonëse kishte hyrë në një spitale të pandalshme rënëse që nga fundi i shekullit XVI-të, Stambolli synoi fillimisht të qëndronte neutral në Luftën e Parë Botërore, por shumë shpejt përfundoi në një aleancë me Gjermaninë, dhe hyri në luftë në anën e Fuqive Qëndrore në tetorin e vitit 1914.
Turqit luftuan me egërsi dhe patën sukses në Gadishullin e Galipolit, kundër një pushtimi masiv të aleatëve në vitet 1915-1916, por disfatat e rënda në vitin 1918, përballë ushtrive britanike dhe ruse, si dhe shpërthimi i një revolte arabe, shkaktoi mbi 6 milionë të vdekur, rrënoi ekonominë, dhe nxiti një uri masive.
30 Tetor 1905 – Cari rus Nikolla II, dekreton Manifestin e Tetorit, si një lloj reagimi ndaj Revolucionit Rus të vitit 1905, në të cilin pati sulme dhe protesta të ashpra kundër qeverisë. Manifesti parashikonte krijimin e një organi legjislativ të zgjedhur të quajtur Duma, të drejtën universale të votës për burrat, dhe miratimin e një Kushtetutë të re në vitin 1906.
30 Tetor 1922– Udhëheqësi fashist, Benito Mussolini, merr nga Mbreti Vittorio Emanuele III detyrën e formimit të qeverisë së re. Si pasojë e marshimit në Romë të grupeve fashiste, mbreti refuzoi të shpallë gjendjen e shtet-rrethimit, sikurse u propozua nga qeveria në largim e Luigi Facta-s. Kabineti i ri ishte gati që në atë mbrëmje, dhe të në të bënin pjesë veç fashistëve, të gjitha grupimet e mëparshme të qeverisjes. Askush nuk po e kuptonte ende, se ndryshimi i qeverisë, do të shënonte së shpejti një ndryshim të regjimit.
30 Tetor 1960– Në Argjentinë lind Diego Armando Maradona, i njohur nga të gjithë si “El Pibe De Oro”. Ai debutoi në kampionatin italian të futbollit me skuadrën e Napolit në vitin 1984, duke u shndërruar shpejt në idhullin e qytetit. Kampion bote me Argjentinën në botërorin e vitit 1986 në Meksiskë, Maradona e luajti ndeshjen e tij të fundit si një futbollist profesionist në ditëlindjen e tij 37 me fanellën e Boca Juniors, ekipi që e katapuloi në majën e futbollit.
Pas një jete të shthurur, duke përfshirë abuzimin me drogën dhe alkoolin, shtrimin disa herë në klinikat e specializuara për t’u shërruar nga ndërvarësia ndaj këtyre substancave, Maradona rrikthehet në skenën e futbollit ndërkombëtar si trajner i kombëtares argjentinase në Kupën e Botës 2010 në Afrikën e Jugut, duke mos arritur të lërë ndonjë gjurmë.
30 Tetor 1984 – Policia polake gjen trupin e pajetë një priftit katolik Jerzy Popieluszko, i njohur si një mbështetës i hapur i organizatës “Solidarnost”. Kleriku 37-vjeçar, u rrëmbye më 19 tetor, supozohet nga 3 policë të shërbimit sekret, për t’u zhdukur pa lënë gjurmë. At Popieluszko u bë i famshëm në mbarë Poloninë kur mblodhi mijëra qytetarë në kishën e tij, duke predikuar kundër qeverisë komuniste. Rrëmbyesit e dyshuar e kishin hedhur trupin e tij në një rezervuar në Lumin Vistula. Vrasja e priftit, shtoi tensionet në vend. Qeveria shpalli gjendjen e emergjencës në 9 qytete të mëdha, duke gjobitur apo dënuar me burg qindra demonstrues.
30 Tetor 1938 – H.G. Wells transmeton në radio dramën e tij “Lufta e botëve”, duke shkaktuar panik tek dëgjuesit, që besuan se bëhej fjalë për një pushtim të afërt Marsian.
30 Tetor 1941 – Presidenti amerikan, Franklin Delano Roosevelt, miraton një hua prej 1 miliardë dollarësh për Bashkimin Sovjetik që sapo ishte pushtuar nga Gjermania.
30 Tetor 1961 – Bashkimi Sovjetik teston një bombë me hidrogjen me forcë 58 megaton në Novaja Zemlja, duke shkaktuar një valë protestash në mbarë botën.
30 Tetor 1973 –Hapet në Stamboll Ura e Bosforit që lidh dy kontinentet, Evropën dhe Azinë.
Ndërtimi kishte filluar në shkurtin e vitit 1970, ndërsa ura u projektua nga inxhinierët britanikë Gilbert Roberts dhe William Brown.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
