Kur Zvicra të përballet me Suedinë të martën, asnjë lojtarë nuk do të festojë duke formuar shqiponjën me duar. Pasi në 20 qershor, pas ndeshjes me Serbinë pati një sulm të madh për festën e bërë nga lojtarët shqiptarë të Zvicrës pasi kishin shënuar.
Pse shqiponja? Dhe pse ka pasur një dënim nga FIFA, organizatori i Kupës së Botës?
Pas shënimit të dy golave kundër Serbisë, Granit Xhaka dhe Xherdan Shaqiri, dy lojtarë shqiptarë në ekipin kombëtar të Zvicrës, festuan duke bërë gjestin e ‘shqiponjës’ shqiptare. FIFA njoftoi se do të gjobisë dy lojtarët shqiptarë dhe kapitenin e ekipit të tyre zviceran me nga 10 mijë franga për gjestet festive, të cilat ajo i konsideronte si sjellje josportive.
Në të njëjtën ndeshje, tifozët tifozët serbë në tribunë mbanin veshur bluza me fotografi të Ratko Mlladiç, “kasap i Bosnjës”, i cili u dënua për gjenocid nga një gjykatë penale ndërkombëtare. Në një gjykim të veçantë, FIFA gjobiti federatën e futbollit serb 54,700 dollarë për “shfaqjen e banderolave dhe mesazheve diskriminuese”, shkruan Tirana Today.
Po, ka rivalitete politike në Kupën e Botës!
Vendimi i FIFA-s mund të duket një çështje tipike ballkanike. Në vitin 2014, një përleshje shpërtheu gjatë një ndeshje futbolli midis Serbisë dhe Shqipërisë, kur një tifoz ngriti një dron mbi stadiumin që mbante varur një flamur të Shqipërisë më të madhe – i cili kishte edhe shqiponjën. Gazetari Aleks Eror në një diskutim të kohëve të fundit vuri në dukje se tek Zvicra ka shumë realitete historike tek lojtarët që do të marrin pjesë në Kupën e Botës.
Serbët dhe shqiptarët, dhe me siguri serbët dhe shqiptarët e Kosovës, kanë një marrëdhënie të komplikuar dhe një histori të gjatë konflikti – veçanërisht mbi Kosovën, të cilën serbët e konsiderojnë si djepin e civilizimit serb. Që nga beteja e Kosovës në vitin 1389, një konflikt midis Perandorisë Otomane dhe popullit Ballkanik, provinca ka marrë një rol qendror në ndërtimin e identitetit kombëtar serb – pjesërisht përmes poezisë epike me gojë dhe më vonë të shkruar.
Kjo histori e gjatë u kthye në qendër të vëmendjes në konfliktet etnike të Jugosllavisë në vitet 1980, pas viteve të bashkëjetesës paqësore gjatë regjimit të Josip Broz Tito. Politikani serb Sllobodan Millosheviç e nisi karrierën e tij me betejën për ti hequr Kosovës statusin e saj autonom, shkruan Tirana Today.
Përse Ballkani Perëndimor është në krizë?
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë, pati viktima të shumta njerëzore në të dyja anët, gjatë fundit të viteve 1990 dhe në fillim të viteve 2000 e bënë konfliktin më të zjarrtë. Serbia ende nuk e njeh zyrtarisht pavarësinë e Kosovës, edhe pse Marrëveshja e Brukselit e vitit 2013 ishte një hap në normalizimin e marrëdhënieve.
Nga kjo perspektivë, loja midis Serbisë dhe Zvicrës – një ekip me katër shqiptarë në listë – u tensionua nga historia e gjatë dhe e ndërlikuar e tensioneve etnike. Historia e traumës dhe e dhunës është e dhimbshme në të dyja anët, por simbolet me shqiponjën e shqiptarëve nuk përputhen fare me vendimin e tifozëve për të veshur bluza të Mladicit.
Bëhet fjalë për shqiponjën për Shqipërinë
Shqipëria, një vend i vogël me më shumë se 3 milion njerëz, ka ekzistuar si subjekt politik për pak më shumë se 100 vite. Gjatë 500 viteve të okupimit osman dhe madje edhe tani, shqiponja nuk ishte simbol agresiv ose i dhunshëm. Ndoshta për një pakicë, shqiponja simbolizon nacionalizmin radikal dhe nocionet e Shqipërisë së Madhe. Gjatë incidentit të dronit në 2014, shqiponja ishte vendosur në një sfond të kuq të shtrembër që nënkuptonte një Shqipëri më të madhe.
Por për shumicën e shqiptarëve, shqiponja thjesht përmbledh flamurin dhe identitetin e tyre kombëtar dhe Shqipëria është “toka e shqiponjave”. Shqiptarët e interpretojnë lidhjen si autentike dhe e shohin shqiponjën si një simbol të qëndrueshëm që përfaqëson popullin shqiptar – që daton nga shekulli i 11-të, shkruan Tirana Today.
Ja një shembull. Kur heroi kombëtar shqiptar, Gjergj Kastriot Skënderbeu luftoi kundër Perandorisë Osmane gjatë shekullit të 15-të, ai mbajti një flamur me shqiponjën me dy koka për të bashkuar popullin e tij. Shqipëria, me dy krerët e saj, shërben si një shenjë e identitetit gjithëpërfshirës për të përfaqësuar një popullatë të larmishme të myslimanëve dhe krishterëve, ortodoksëve dhe katolikëve.
Duke pasur parasysh përbërjen demografike të shumëfishtë të vendit, jo shumë simbole të tjera mund të shërbenin si unifikues të markave të identitetit. Shqiptarët me shqiponjën tregojnë krenari, heroizëm, forcë dhe, në fund të fundit, aftësia e tyre si popull për tu mbijetuar fatkeqësive historike – të cilat kanë qenë të shumta.
Për shqiptarët, shqiponja është një histori krenarie
Kur Italia pushtoi Shqipërinë gjatë Luftës së Dytë Botërore, regjimi i Benito Mussolini vendosi një kurorë në majë të shqiponjës. Më pas, regjimi komunist 40-vjeçar pas luftës i Enver Hoxhës e zbukuroi shqiponjën me një yll. Megjithatë, këto simbole ideologjike dhe politike gjithmonë kanë rënë gjatë rrugës, të para nga shqiptarët si përpjekje të gabuara për të bashkuar identitetin e tyre dhe shkelin neutralitetin unifikues të shqiponjës me një mesazh ideologjik.
Paqëndrueshmëria politike dhe ekonomike, që nga fillimi i viteve 1990, normat e emigrimit bënë që afër 20 përqind e popullsisë shqiptare të largohej nga vendi dhe shumë prej tyre u drejtuan në Zvicër, Gjermani dhe destinacione të tjera, përfshirë Shtetet e Bashkuara. Qindra mijëra shqiptarë etnikë u larguan nga Kosova në vitin 1999 për t’u arratisur nga konflikti etnik, pasuar nga valët pasuese të emigrantëve që kërkonin të shpëtonin nga varfëria, shkruan Tirana Today.
Për ata jashtë vendit, si Xhaka dhe Shaqiri, të cilët përballen me humbjen kulturore në procesin e integrimit në vendet e adoptuara, shqiponja shpesh mbetet e vetmja gjurmë e dukshme e identitetit të tyre shqiptar. Nën uniformat zvicerane, ndërsa festojnë me shqiponjën shqiptare, të dy lojtarët përfshijnë identitetin e emigrantëve dhe vetë-shprehjen me hibriditetin, referencat historike dhe mishmashin e besnikërisë.
Burimi: The Washington Post
Përshtati: TIRANA TODAY
