Përpara takimit të shumëpritur të së enjtes midis Donald Trump dhe Xi Jinping që nga rikthimi i presidentit amerikan në detyrë, zyrtarët nga të dyja palët kanë hartuar konturet e asaj se si mund të duket një marrëveshje tregtare midis Uashingtonit dhe Pekinit, një marrëveshje që mund t’i japë fund muajve të kaosit ekonomik global të shkaktuar nga lufta tregtare SHBA-Kinë.
Të dy udhëheqësit nuk janë takuar personalisht që nga viti 2019. Që atëherë, lufta në Ukrainë dhe shqetësimi në rritje në Uashington në lidhje me përparimet teknologjike të Kinës, si dhe çështjet e vjetra në lidhje me marrëdhënien e pabalancuar tregtare SHBA-Kinë, kanë tensionuar lidhjet midis dy superfuqive.
Takimi i së enjtes, në kuadër të samitit të Bashkëpunimit Ekonomik të Azi-Paqësorit në Seul, është një shans për të rivendosur marrëdhënien.
Të mërkurën, Trump mbajti një ton optimist kur foli me gazetarët në Air Force One, duke thënë: “Mendoj se do të kemi një takim të shkëlqyer me Presidentin Xi të Kinës dhe shumë probleme do të zgjidhen.”
Presidenti amerikan vuri në dukje gjithashtu se tema delikate e Tajvanit mund të mos diskutohet. “Nuk e di nëse do të flasim fare për Tajvanin. Nuk jam i sigurt. Ai mund të dëshirojë të pyesë për këtë. Nuk ka shumë për të pyetur. Tajvani është Tajvan”, tha Trump.
Pekini pretendon se Tajvani është një provincë e Kinës dhe zhvillon një fushatë shumëplanëshe për të ushtruar presion mbi qeverinë e saj që të pranojë atë që e quan “ribashkim”. Të mërkurën, zyrtarët qeveritarë përsëritën paralajmërimet se “nuk do ta përjashtonte kurrë” përdorimin e forcës ushtarake për të aneksuar Tajvanin nëse do të ishte e nevojshme. Një sërë editorialesh në mediat shtetërore këtë javë përshkruan më tej planet e saj për qeverisjen kineze të Tajvanit.
SHBA-të janë mbështetësja më e rëndësishme e Tajvanit në rezistencën ndaj kërcënimeve të Pekinit, por qëndrimi jokonsistues i Trumpit ndaj kësaj mbështetjeje ka nxitur anëtarë të tjerë të administratës së tij të ofrojnë siguri se SHBA-të nuk do ta braktisin atë.
Në krye të axhendës së takimit Xi-Trump do të jenë metalet e rralla. Mbrojtja e Kinës mbi furnizimin me minerale kritike – të cilat janë jetësore për industritë amerikane, nga prodhimi i makinave deri te pajisjet ushtarake – ka qenë një mjet i fuqishëm negociues për Pekinin.
Kina kontrollon rreth 70% të minierave të metaleve të rralla në botë dhe më shumë se 90% të kapacitetit të saj të përpunimit. Këtë muaj, Pekini rriti kufizimet e saj në eksportin e metaleve të rralla dhe teknologjive të lidhura me to, duke përmendur shqetësime për sigurinë kombëtare. Analistët vunë në dukje se kjo erdhi menjëherë pasi SHBA-të zgjeruan kufizimet në eksportin e teknologjisë së përparuar gjysmëpërçuese në Kinë.
Në bisedimet paraprake të mbajtura në Kuala Lumpur gjatë fundjavës, Pekini duket se pranoi të shtyjë për një vit kontrollet e reja të eksportit, me shumë mundësi në këmbim të ngrirjes së kontrolleve të reja të eksportit të çipave nga Uashingtoni.
Një marrëveshje e tillë “quid pro quo” do të ishte një fitore si për ekonominë kineze ashtu edhe për atë amerikane – megjithëse “skifterët” në Uashington do të ankohen se lehtësimi i kontrolleve të eksportit të çipave, të cilat janë krijuar për ta shkëputur Kinën nga kërkimet e përparuara të inteligjencës artificiale, mund të dëmtojë sigurinë afatgjatë të SHBA-së.
Megjithatë, Trump duket se po i ruan bastet e tij në metalet e rralla, pasi muajt e fundit kanë zbuluar varësinë e SHBA-së nga Kina për këto mallra kritike.
Të martën, Trump dhe kryeministri i ri japonez, Sanae Takaichi, nënshkruan një marrëveshje për të siguruar minierat dhe përpunimin e metaleve të rralla dhe mineraleve të tjera. Të dy vendet do të shqyrtojnë një marrëveshje reciprokisht plotësuese për grumbullimin e mineraleve kritike, tha Shtëpia e Bardhë në një deklaratë .
Japonia është një nga ekonomitë e vetme të mëdha që ka punuar në mënyrë aktive për të zvogëluar varësinë e saj nga Kina për metalet e rralla, një model që shumë në SHBA duan ta ndjekin. Në vitin 2010, një përplasje midis anijeve kineze dhe japoneze në Detin e Kinës Lindore çoi në frikën se Kina do të bllokonte eksportin e metaleve të rralla në Japoni, duke e futur industrinë e saj, veçanërisht prodhimin e makinave, në panik. Në vitet që nga ajo kohë, Japonia e ka ulur varësinë e saj nga Kina për metalet e rralla nga 90% në 60%.
Kina po kërkon gjithashtu të zvogëlojë varësinë e saj nga SHBA-ja. Të martën, Kina nënshkroi një përmirësim të marrëveshjes së saj të tregtisë së lirë me bllokun e vendeve të Azisë Juglindore të ASEAN-it, të cilat së bashku janë partneri më i madh tregtar i Kinës. Tregtia dypalëshe midis Kinës dhe ASEAN-it arriti në 771 miliardë dollarë (580 miliardë paund) vitin e kaluar, krahasuar me 659 miliardë dollarë (496 miliardë paund) në tregtinë SHBA-Kinë.
Mbi bisedimet qëndron kërcënimi i një lufte tregtare globale, e cila në prill pa nivelet e tarifave ose të kërcënuara ose të imponuara nga të dyja palët. Këto arritën nivele që në fakt do të kishin çuar në një embargo tregtare midis dy ekonomive më të mëdha në botë. Në javët e fundit, Trump ka kërcënuar të vendosë tarifa prej 100% për mallrat kineze, duke filluar nga nëntori, në përgjigje të kufizimeve të metaleve të rralla. Por tani duket se këto tarifa do të shmangen.
Kjo lë ende të hapur pyetjen se çfarë do të ndodhë me tarifat e larta që Pekini dhe Uashingtoni i vendosën njëri-tjetrit në fillim të luftës tregtare, të cilat tani janë pezulluar deri në afatin e 10 nëntorit për të arritur një marrëveshje.
Që nga 25 shtatori, tarifa mesatare kineze mbi eksportet amerikane ishte 32.6%, ndërsa tarifa mesatare amerikane mbi eksportet kineze ishte 57.6%, sipas Institutit Peterson për Ekonomi Ndërkombëtare. Në prill, tarifat nga të dyja palët tejkaluan 130%.
“Të dy udhëheqësit e shohin veten dhe vendet e tyre si në një pozicion shumë të fortë”, tha Bonnie Glaser, drejtoreshë menaxhuese e programit Indo-Paqësor në Fondin Gjerman Marshall me seli në SHBA. Megjithatë, ajo shtoi: “Të dy duan të shmangin një kthim te tarifat shumë të larta me të cilat e kërcënuan njëri-tjetrin në fillim të këtij viti.”
Të hënën, ministri i jashtëm i Kinës, Wang Yi, foli në telefon me sekretarin e shtetit të SHBA-së, Marco Rubio. Wang pranoi “pengesa” në marrëdhëniet tregtare SHBA-Kinë dhe u bëri thirrje të dyja palëve të mbështesin “frymën e barazisë, respektit dhe përfitimit të ndërsjellë” në bisedimet e kësaj jave.
Trump dhe Xi ndoshta do të diskutojnë gjithashtu kontrollin e fentanilit dhe do të finalizojnë marrëveshjen e TikTok që u ra dakord në Madrid.
Por, përveç specifikave të çdo marrëveshjeje, përparimi më i madh në samitin e kësaj jave do të jetë nënvizimi i potencialit për bisedime konstruktive midis dy burrave më të fuqishëm në botë. Trump ka sfiduar kritikët në Uashington për të gjetur një ton relativisht pajtues me Xi-në. Dhe Xi është “i bindur në aftësinë e tij për të menaxhuar Trump-in në këtë moment të veçantë”, tha Glaser.
Të dyja palët kanë interes në qetësimin e luftës tregtare. Feng Chucheng, partner në Hutong Research, një firmë këshillimore e pavarur me seli në Pekin dhe Shangai, tha: “Në SHBA po zbulohet gjithnjë e më shumë se ‘bashkëjetesa e varur nga njëri-tjetri mund të jetë e dobishme’. Në këtë kuptim, paradigma amerikane ndaj Kinës po ndryshon gradualisht.”
