Marsela SHYTIA
Së pari, grushti i hekurt, me ditë tensioni maksimal që kulmuan me bombardimin e disa objekteve bërthamore, pastaj hapja diplomatike për një negociatë të re të mundshme. Mediat amerikane shkruajnë se administrata Trump po përpiqet ta rikthejë Iranin në tryezën e negociatave . Po zhvillohen diskutime mbi mundësinë e ndihmës ndaj Teheranit për të pasur akses në deri në 30 miliardë dollarë për të ndërtuar një program bërthamor civil për prodhimin e energjisë, duke lehtësuar sanksionet dhe duke zhbllokuar miliarda dollarë fonde iraniane që i nënshtrohen kufizimeve. Një lëvizje që, sipas analistëve, mund të ndryshojë ekuilibrat strategjikë në rajon. Por nga ana tjetër, Teherani duket se nuk është i gatshëm të dorëzohet lehtësisht. Ministri i Jashtëm i Republikës Islamike, Abbas Araghchi, ka mohuar me vendosmëri atë që ai vetë e quajti “spekulime”. Në sfond, komuniteti ndërkombëtar ndjek me ankth zhvillimet, ndërsa tregjet e energjisë kanë nisur të luhaten dhe analistët paralajmërojnë se çdo përplasje e re në Gjirin Persik mund të ketë pasoja katastrofike për stabilitetin global.
Drafti
“CNN” raportoi hapjen diplomatike të SHBA-së ndaj Iranit duke dëgjuar disa burime anonime pranë dosjes. Madje duket se aktorët kryesorë të SHBA-së dhe Lindjes së Mesme kanë folur me Teheranin, prapa skenave, madje edhe gjatë sulmeve të shumta ushtarake midis ajatollahëve dhe Izraelit në 2 javët e fundit. Diskutimet do të vazhdojnë këtë javë pas përfundimit të marrëveshjes së armëpushimit. Zyrtarët e administratës Trump kanë theksuar se janë paraqitur disa propozime. Propozime paraprake dhe në zhvillim e sipër, me një element të panegociueshëm: pasurimi i uraniumit nga Irani duhet të zerohet. Një draft paraprak i propozimit do të përfshinte disa stimuj për Iranin. Disa detaje u diskutuan në një takim sekret që zgjati disa orë midis të dërguarit special të SHBA-së, Steve Witkoff, dhe partnerëve të Gjirit në Shtëpinë e Bardhë të premten, një ditë para sulmeve të SHBA-së në tre centrale bërthamore në Teheran, raportoi CNN.
Kushtet
Ndër kushtet e diskutuara do të ishte një investim i vlerësuar prej 20 deri në 30 miliardë dollarësh në një program të ri bërthamor iranian që nuk do të kishte për qëllim pasurimin, por do të përdorej për qëllime civile të energjisë. Një zyrtar këmbënguli se paratë nuk do të vinin direkt nga SHBA-të, të cilat preferojnë që partnerët e tyre arabë të paguajnë faturën. “Shtetet e Bashkuara janë të gatshme të udhëheqin këto bisedime dhe dikush do të duhet të paguajë për programin bërthamor, por ne nuk do të angazhohemi në këtë”, me Iranin, tha një zyrtar i administratës Trump. Stimuj të tjerë që po merren në konsideratë përfshijnë heqjen e mundshme të disa sanksioneve ndaj Iranit dhe aksesin e Teheranit në 6 miliardë dollarë që aktualisht ndodhen në llogari bankare të huaja, të cilat nuk mund t’i përdorë lirisht, sipas draftit të përshkruar për “CNN”.
Qëndrimi i Teheranit
Një ide tjetër që doli javën e kaluar dhe që aktualisht po shqyrtohet, tha stacioni, është që aleatët e Gjirit të mbështetur nga SHBA-të të paguajnë për zëvendësimin e impiantit bërthamor Fordo, të cilin SHBA-të e goditën me bomba kundër bunkerëve gjatë fundjavës, me programin jo-pasurues. Nuk është e qartë nëse Irani do ta përdorë vetë vendin sipas kësaj ideje, apo sa seriozisht është marrë propozimi. Megjithatë, Abbas Araghchi ishte i qartë. “Disa spekulime rreth rifillimit të negociatave nuk duhen marrë seriozisht”, tha ministri për televizionin shtetëror. “Dua të deklaroj qartë se nuk është arritur asnjë marrëveshje, mirëkuptim apo dialog për të filluar negociata të reja. Ende nuk është përcaktuar asnjë plan për fillimin e negociatave”, shtoi Araghchi.
