Britania njoftoi të martën se ishte e gatshme të njihte një shtet palestinez në shtator, nëse qeveria izraelite nuk ndërmerr hapa thelbësorë për t’i dhënë fund “situatës së tmerrshme” në Gaza dhe nuk përmbush kushte të tjera.
Vendimi i kryeministrit Keir Starmer ndjek hapat e Francës, pasi presidenti Emmanuel Macron konfirmoi qëllimin e vendit të tij për të ndjekur njohjen e një shteti palestinez dhe për të inkurajuar partnerët e tjerë të bëjnë të njëjtën gjë.
ÇFARË THA STARMER?
Starmer tha se Britania do ta bënte këtë veprim në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara nëse Izraeli nuk ndërmerr hapa thelbësorë për të lejuar më shumë ndihma të hyjnë në Gaza, nuk e bën të qartë se nuk do të ketë aneksim të Bregut Perëndimor dhe nuk angazhohet për një proces paqeje afatgjatë që ofron një “zgjidhje me dy shtete” – një shtet palestinez që bashkëjeton në paqe përkrah Izraelit.
Ai tha se qeveria e tij do të bëjë një vlerësim në shtator se “sa larg palët i kanë përmbushur këto hapa”, por askush nuk do të ketë të drejtë veto mbi vendimin.
Kryeministri përsëriti se nuk kishte “asnjë ekuivalencë midis Izraelit dhe Hamasit dhe se kërkesat tona ndaj Hamasit mbeten, që ata të lirojnë të gjithë pengjet, të nënshkruajnë një armëpushim, të pranojnë se nuk do të luajnë asnjë rol në qeverinë e Gazës dhe të çarmatosen”.
PSE E BËRI KËTË STARMER?
Qeveritë e njëpasnjëshme britanike kanë thënë se do ta njohin zyrtarisht një shtet palestinez kur të vijë koha e duhur, pa përcaktuar kurrë një afat kohor ose pa specifikuar kushtet e nevojshme.
Starmer tha se masa ishte planifikuar për të ndikuar në situatën në terren në Gaza në një moment kur perspektiva e një zgjidhjeje me dy shtete ishte nën kërcënim të madh.
Një numër gjithnjë e në rritje ligjvënësish në Partinë Laburiste të Starmerit i kanë kërkuar atij të njohë një shtet palestinez për të ushtruar presion mbi Izraelin.
SI MUND TË NDIKOJË KJO NË MARRËDHËNIET SHBA-BRITANI?
Starmer ka ndërtuar marrëdhënie të ngrohta me Presidentin e SHBA-së, Donald Trump, dhe Britania rrallë është larguar nga Shtetet e Bashkuara në çështjet e politikës së jashtme.
Kryeministri britanik Kier Starmer tha të martën se qeveria e tij planifikon të njohë shtetin palestinez në shtator, në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, nëse Izraeli nuk ndërmerr një sërë hapash për të përmirësuar jetën e palestinezëve.
Të dy udhëheqësit u takuan në Skoci të hënën, por presidenti i SHBA-së Donald Trump tha se ai dhe Starmer nuk diskutuan planin e Britanisë gjatë takimit të tyre.
Kur u pyet të hënën nëse ishte dakord me qëndrimin e mëparshëm të Starmer mbi shtetësinë palestineze si një hap konkret drejt një paqeje të qëndrueshme, Trump tha: “Nuk më shqetëson që ai të marrë një qëndrim. Unë kërkoj që njerëzit të ushqehen tani – ky është qëndrimi numër një. Keni shumë njerëz që vdesin urie.”
Pas njoftimit të Francës javën e kaluar, Sekretari i Shtetit i Trump, Marco Rubio, e hodhi poshtë menjëherë planin, duke e quajtur atë një “vendim të pamatur që i shërben vetëm Hamasit”.
SI REAGUA FRANCA NDAJ VENDIMIT TË BRITANISË?
Ministri i Jashtëm francez, Jean-Noel Barrot, shkroi në X se Britania po “i bashkohej momentumit të iniciuar nga Franca për njohjen e shtetit të Palestinës”.
“Së bashku, nëpërmjet këtij vendimi të rëndësishëm dhe përpjekjeve tona të kombinuara, po i japim fund ciklit të pafund të dhunës dhe po rihapim perspektivën e paqes në rajon”, tha Barrot. “Asgjë nuk mund të pengojë një ide të drejtë dhe të qartë.”
CILI KA QENË QËNDRIMI I BRITANISË NDAJ IZRAELIT QË NGA 7 TETORI?
Në fillim të luftës në Gaza në tetor 2023, kur Starmer ishte udhëheqës i opozitës, ai mbështeti plotësisht të drejtën e Izraelit për të mbrojtur veten. Por qëndrimi i tij është ndryshuar me kalimin e viteve në një qasje më të ashpër ndaj Izraelit, veçanërisht që nga zgjedhja e tij si kryeministër pak më shumë se një vit më parë.
Qeveria e tij hoqi dorë nga kundërshtimi i administratës së mëparshme lidhur me urdhër-arrestet e lëshuara nga Gjykata Ndërkombëtare Penale për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ka pezulluar disa shitje armësh në Izrael.
Muajin e kaluar, Britania vendosi sanksione për dy ministra të kabinetit izraelit të ekstremit të djathtë, Itamar Ben-Gvir dhe Bezalel Smotrich, duke i akuzuar ata për nxitje të përsëritur të dhunës kundër palestinezëve.
KUSH TJETËR E KA NJOHUR SHTETËSINË PALESTINEZE?
Vitin e kaluar, Irlanda, Norvegjia dhe Spanja njohën shtetin palestinez me kufij të përcaktuar siç ishin para luftës së Lindjes së Mesme të vitit 1967, kur Izraeli pushtoi Bregun Perëndimor, Gazën dhe Jerusalemin Lindor.
Megjithatë, ata gjithashtu pranuan se këto kufij mund të ndryshojnë në çdo bisedë eventuale për të arritur një zgjidhje përfundimtare dhe se vendimet e tyre nuk e ulën besimin e tyre në të drejtën themelore të Izraelit për të ekzistuar në paqe dhe siguri.
Rreth 144 nga 193 shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara e njohin Palestinën si shtet, duke përfshirë pjesën më të madhe të jugut global, si dhe Rusinë, Kinën dhe Indinë. Por vetëm një numër i vogël i 27 anëtarëve të Bashkimit Evropian e bëjnë këtë, kryesisht vende ish-komuniste, si dhe Suedia dhe Qiproja.
Asambleja e Përgjithshme e OKB-së miratoi njohjen de facto të shtetit sovran të Palestinës në nëntor 2012, duke e përmirësuar statusin e saj si vëzhgues në këtë organ botëror nga “entitet” në “shtet jo-anëtar”.
KUSH MUND TË JETË I ARDHSHMI?
Vendimi i Starmer mund të ushtrojë presion mbi vende të tjera të mëdha si Gjermania, Australia, Kanadaja dhe Japonia që të ndjekin të njëjtën rrugë.
Gjermania tha të premten se nuk planifikon të njohë shtetësinë palestineze në një afat të shkurtër, me përparësinë e saj për të bërë “përparim të vonuar” drejt një zgjidhjeje me dy shtete – Izraeli dhe një shtet palestinez që bashkëjetojnë në paqe.
Ministri i jashtëm i Italisë tha se njohja duhet të ndodhë njëkohësisht me njohjen e Izraelit nga një shtet i ri palestinez. “Një shtet palestinez që nuk e njeh Izraelin do të thotë se problemi nuk do të zgjidhet”, tha Antonio Tajani në një tubim në Romë.
