Për herë të tretë në pak më shumë se një vit, Franca duket se po rrezikon të humbasë kryeministrin e saj. Vendimi i François Bayrou më 25 gusht për të vënë mbijetesën e qeverisë së tij në provë me një votëbesim më 8 shtator ishte po aq i papritur sa edhe i rrezikshëm. Kryeministri centrist drejton një qeveri pakicë në një parlament të bllokuar, i ndarë në tre blloqe, dy prej të cilëve janë të vendosur ta rrëzojnë. Bayrou, 74 vjeç, do të duhet të përdorë aftësi të jashtëzakonshme politike nëse do të ruajë postin që fitoi më pak se nëntë muaj më parë, pas rrëzimit të paraardhësit të tij, Michel Barnier. Tregjet tashmë janë nervoze, ndërsa Franca hyn në një tjetër periudhë të paqëndrueshmërisë politike. Pas njoftimit të Bayrou-së, diferenca e përfitimit midis bonove franceze 10-vjeçare dhe bunde-ve gjermane, standardi i eurozonës, u zgjerua nga 0.69 në 0.73.
Fundi i verës gjithmonë ka qenë një moment i ndërlikuar politik për Bayrou. Ai po përgatit një buxhet për vitin 2026, që përfshin premtimin për kursime prej 44 miliardë eurosh (51 miliardë dollarë) në përpjekje për të zvogëluar deficitin buxhetor nga 5.4% e PBB-së në 2025 në 4.6% në 2026, që megjithatë mbetet i lartë. Masa të tilla përfshijnë shumë vendime të pakëndshme, veçanërisht heqjen e dy prej 11 ditëve të pushimeve publike të vendit. Koha e kaluar në plazh këtë verë duket se ka forcuar vetëm armiqësinë popullore ndaj humbjes së këtyre ditëve shtesë. Një sondazh i kryer në gusht tregoi se 84% ishin kundër idesë, nga 73% në korrik.
Në vend që të prisnin për të paraqitur buxhetin e pakëndshëm në parlament, Bayrou ka vendosur një goditje paraprake. “Vendi ynë është në rrezik”, deklaroi ai në një ton serioz dhe ushtarak më 25 gusht pasdite. Borxhi publik i Francës, në 114% të PBB-së, është më i ulët vetëm se ai i Greqisë dhe Italisë brenda BE-së. “Varësia nga borxhi është bërë kronike,” vazhdoi Bayrou. Franca këtë vit do të shpenzojë më shumë për shlyerjen e borxhit (66 miliardë euro) sesa për arsimin ose mbrojtjen, vuri në dukje ai. Bayrou, i cili kandidoi për presidencën franceze në 2012 duke luftuar varësinë e vendit nga shpenzimet publike, i bëri thirrje parlamentit të marrë seriozisht rrezikun e mosveprimit. Vota e besimit muajin e ardhshëm, tha ai, nuk do të lidhej me masat buxhetore vetë, por me një pyetje të thjeshtë: a pajtohet parlamenti që ekziston një “emergjencë kombëtare” që kërkon përmirësim të financave publike?
Bayrou ka të drejtë për gjendjen e mjerueshme të financave publike franceze. Franca nuk ka pasur një buxhet të balancuar që nga viti 1974. Gjatë pandemisë dhe pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia, qeveritë e mëparshme të Emmanuel Macron shpenzuan shumë për të mbrojtur francezët nga inflacioni dhe faturat më të larta të energjisë. Kjo rriti borxhin, por nuk solli asnjë mirënjohje politike në këmbim. Perspektiva e një qeverie tjetër franceze, që rrëzohet për buxhetin, është shqetësuese për tregjet. Që nga 12 gushti, Franca po paguan kosto më të larta të huamarrjes se Greqia. Në tregtinë e hershme më 26 gusht, bankat franceze u prekën. Société Générale humbi 6.31% të vlerës së saj dhe BNP Paribas 5.75%.
Asgjë nga kjo nuk duket se ka bindur partitë opozitare. Pavarësisht përpjekjeve të Bayrou-së gjatë verës, përfshirë postimin e disa videove edukative në YouTube, ende nuk ka një konsensus politik mbi rëndësinë e momentit. Jean-Luc Mélenchon, lider i partisë së majtë të fortë Franca e Papërkulur, e akuzoi Bayrou-n për dramatizim të situatës. Partia e tij do të votojë kundër qeverisë. Po ashtu do të bëjë edhe Fronti Nacional i Marine Le Pen, blloku i dytë më i madh opozitar në parlament kundër qendrës së Macron. Ajo i ka bërë thirrje presidentit të shpërndajë parlamentin dhe të mbajë zgjedhje të reja, një opsion që Macron duket se e përjashtoi në komentet për revistën Paris Match këtë muaj. Nëse humbet një tjetër qeveri, Kushtetuta e lejon të emërojë një tjetër pa u kthyer te kutia e votimit.
Bayrou është një veteran i zgjuar me talent për manovra politike, por tani po ecën mbi një vijë të rrezikshme. Për të mbijetuar, ai ka nevojë për shumicën e të pranishmëve në parlament më 8 shtator. Megjithatë, edhe partitë më të moderuara që e mbështetën më parë këtë vit, veçanërisht Socialistët, sugjerojnë se nuk do ta bëjnë përsëri. Është e vështirë të shihet se si mund të mblidhen numrat për të. Duke sfiduar partitë opozitare mbi një pyetje të thjeshtë dhe të ngutshme, Bayrou ka marrë një qëndrim me princip dhe një bast politik. Është një reflektim i trishtë i politikës polarizuese franceze që qeveria e tij mund të rrëzohet sepse partitë opozitare nuk bien dakord se nivelet e pakontrolluara të borxhit dhe deficitit po vendosin vendin në rrezik.
